آیا سرطان ستون فقرات کشنده است

سرطان ستون فقرات، علی‌رغم اینکه در مقایسه با برخی سرطان‌های شایع دیگر از نظر شیوع در رتبه پایین‌تری قرار می‌گیرد، اما به دلیل ماهیت تهاجمی بالقوه‌ی تومورها و دشواری در دسترسی و درمان آن‌ها، نرخ مرگ و میر بالاتری را به خود اختصاص می‌دهد. در یک مطالعه بالینی با عنوان «نتایج اعمال جراحی انجام شده بر بیماران مبتلا به تومورهای ستون فقرات در مدت 25 سال» که در سال ۱۳۸۸ و در نشریه مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز منتشر شد، نتایج اعمال جراحی انجام شده بر 84 بیمار از میان 169 بیمار مبتلا به تومور ستون فقرات (در بازه خرداد ماه سال 1361 لغایت اردیبهشت سال 1386) بررسی گردید. این تحقیق که توسط شماری از بهترین پزشکان متخصص تومورهای استخوانی بر اساس سایت دکترتو   در حوزه مغز و اعصاب، دکترها امیرسعید صدیقی، سید مرتضی طباطبایی، سیدمحمود طباطبائی‌فر و دکتر افسون صدیقی صورت گرفت، به دنبال عمل جراحی در 91.7 درصد وضعیت بالینی بیماران بهبود یافت؛ 7.1 درصد بیماران دچار عوارض پس از عمل شدند؛ و مورتالیته (فوت) در 1.2 درصد رخ داد. آماری که از بسیاری آمارهای بین المللی فوت در اثر سرطان ستون فقرات پایین‌تر است. (منبع )

برای درک بهتر، بر اساس آمار موسسه ملی سرطان آمریکا، میزان بقای پنج ساله برای کل موارد سرطان ستون فقرات، بسته به نوع و مرحله‌ی تومور، متغیر است. این میزان برای برخی تومورهای خوش‌خیم نخاع می‌تواند به 100% نزدیک شود، در حالی که برای برخی تومورهای بدخیم تهاجمی اولیه‌ی نخاع، ممکن است کمتر از 20% باشد. برای درک بهتر این نرخ‌های نگران‌کننده، مقایسه‌ای با سایر سرطان‌های شایع انجام می‌دهیم: سرطان پستان: میزان بقای پنج ساله برای سرطان سینه در مراحل اولیه می‌تواند به 90% برسد. سرطان ریه: میزان بقای پنج ساله برای سرطان ریه در مراحل اولیه ممکن است کمتر از 60% باشد.

این مقایسه‌ها نشان می‌دهند که سرطان ستون فقرات، علی‌رغم شیوع کمتر، از نظر نرخ مرگ و میر در مراحل پیشرفته، وضعیتی نگران‌کننده دارد.

میزان کشنده بودن تومور نخاعی و طول عمر بیماران سرطان ستون فقرات

انواع مختلفی از تومورها می توانند در ستون فقرات ایجاد شوند. درک تمایز بین تومورهای خوش خیم (غیرسرطانی) و تومورهای بدخیم (سرطانی) برای تشخیص و درمان مناسب ضروری است. تومورهای خوش خیم به ندرت به بافت های اطراف حمله کرده و گسترش نمی یابند. با برداشتن جراحی کامل، معمولاً قابل درمان هستند. در مقابل، تومورهای بدخیم یا همان سرطان ها، تهاجمی بوده و می توانند به بافت های اطراف و حتی سایر نقاط بدن سرایت کنند.

تومور نخاعی یک رشد غیرطبیعی (توده) از سلول‌ها است که در داخل یا اطراف نخاع یا ستون فقرات شما به وجود می‌آید. تومورهای نخاعی می‌توانند در هر نقطه از ستون فقرات و در امتداد آن، شامل مهره‌ها، نخاع و بافت‌های اطراف نخاع ایجاد شوند.  بیشتر تومورهای نخاعی ناشی از متاستاز سرطان هستند، به این معنی که سرطان از ناحیه دیگری از بدن به ستون فقرات گسترش‌یافته است. تومورهای نخاعی می‌توانند خوش‌خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. اگر تومور به رشد خود ادامه دهد، می‌تواند به بافت‌های مختلف ستون فقرات شما آسیب برساند. تومورهایی که ابتدا در ستون فقرات یا نخاع شما به وجود می‌آیند، تومورهای اولیه نخاعی نامیده می‌شوند. تومورهای متاستاتیک یا ثانویه نخاع از گسترش سرطان از ناحیه دیگری از بدن به ستون فقرات پدید می‌آیند. تومورهای متاستاتیک نخاع، شایع ترین تومور ستون فقرات هستند.

معمولا تومورها در این مناطق از نخاع دیده می‌شوند: داخل نخاعی: این تومورها در سلول‌های داخل خود نخاع شروع می‌شوند، مانند گلیوما، آستروسیتوما یا اپاندیموما. داخل سخت‌شامه-خارج نخاعی: در بافت‌هایی که نخاع شما را می‌پوشانند. این تومورها در غشای اطراف نخاع یا ریشه‌های عصبی که از نخاع خارج می‌شوند، رشد می‌کنند. اگرچه این نوع تومورها از درون خود نخاع به وجود نمی‌آیند، اما با فشرده‌کردن نخاع و ایجاد مشکلات دیگر، ممکن است بر عملکرد نخاع تاثیر بگذارند. تومورهای ناشی از سایر نقاط بدن می‌توانند به مهره‌ها، شبکه حمایتی اطراف نخاع یا در موارد نادر، به خود نخاع گسترش یابند. کندروسارکوم نوعی سرطان استخوان است که از سلول‌های غضروف، بافتی که سطوح مفصل و سایر قسمت‌های بدن را می‌پوشاند، پدید می‌آید. این نوع سرطان می‌تواند در هر استخوانی از بدن رخ دهد، اما بیشتر در استخوان‌های بلند مانند ران، بازو و ساق پا دیده می‌شود. خارج سخت‌شامه: بین بافت‌های مننژ و استخوان‌های ستون فقرات در مهره‌های استخوانی: درون استخوان‌های ستون فقرات

تفاوت تومور خوش‌خیم و بدخیم ستون فقرات چیست

تفاوت اصلی بین تومورهای خوش‌خیم و بدخیم در نحوه رفتار آنها در بدن است. تومورهای خوش‌خیم به‌طورکلی رشد آهسته‌ای دارند. به بافت‌های اطراف حمله نمی‌کنند یا به آنها گسترش نمی‌یابند و به‌ندرت کشنده هستند. تومورهای بدخیم می‌توانند به‌سرعت رشد کنند. به بافت‌های اطراف حمله می‌کنند و متاستاز می‌شوند و می‌توانند کشنده باشند. علاوه‌‌بر این، تومورهای بدخیم بیشتر احتمال دارد که باعث علائم شوند، مانند درد، بی‌حسی، ضعف و مشکلات عملکرد روده یا مثانه. چطور باید ریسک فوت در اثر سططان ستون فقرات و نخاع را کاهش داد

متخصصان عوامل متعددی را بر تأثیرگذاری نرخ مرگ و میر بیماران مبتلا به سرطان ستون فقرات دخیل می‌دانند. درک این عوامل به پزشکان در ارائه‌ی پیش‌آگهی (prognosis) دقیق‌تر و بیماران در تصمیم‌گیری‌های درمانی آگاهانه کمک می‌کند. برخی از مهم‌ترین این عوامل عبارتند از: نوع تومور: همانطور که اشاره شد، نوع تومور (اولیه نخاع یا ثانویه) و درجه‌ی بدخیمی آن، نقش بسزایی در نرخ مرگ و میر دارد. تومورهای اولیه‌ی نخاع به طور کلی تهاجمی‌تر بوده و پیش‌آگهی ضعیف‌تری دارند. مرحله‌ی تشخیص: تشخیص زودهنگام سرطان ستون فقرات، شانس درمان قطعی و افزایش طول عمر را به میزان قابل توجهی بالا می‌برد. در مراحل اولیه، تومور کوچک‌تر است و احتمال متاستاز (metastasis) یا گسترش آن به سایر نقاط بدن کمتر است. سن و وضعیت سلامت کلی: بیماران جوان‌تر و سالم‌تر عموماً نسبت به بیماران مسن‌تر و با مشکلات سلامتی دیگر، طول عمر بیشتری پس از تشخیص سرطان ستون فقرات دارند. دسترسی به درمان: انتخاب روش‌های درمانی مناسب بر اساس نوع و مرحله‌ی سرطان، تأثیر بسزایی در نرخ مرگ و میر دارد. جراحی برای برداشتن کامل تومور، رادیوتراپی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی و شیمی درمانی برای درمان سلول‌های سرطانی در کل بدن، از جمله روش‌های درمانی مؤثر در افزایش طول عمر بیماران هستند. دسترسی به مراکز درمانی مجهز و پزشکان متخصص نیز در موفقیت درمان و کاهش نرخ مرگ و میر بسیار حائز اهمیت است.

درمان سرطان نخاع چگونه انجام می‌شود؟

درمان تومورهای نخاعی بسیار شخصی‌سازی‌شده و به محل، اندازه و نوع تومور بستگی دارد. در صورت امکان، هدف اصلی درمان تومور اولیه نخاع، برداشتن کامل تومور درصورت وجود علائم است. معمولا متخصصان مختلفی در برنامه درمانی تومورهای نخاعی مشارکت می‌کنند. تیم پزشکی شامل متخصصان جراح مغز و اعصاب و انکولوژیست‌های داخلی (متخصصان درمان سرطان با دارو) و رادیوتراپی (متخصصان درمان سرطان با پرتودرمانی) خواهد بود.

اگر تومور اولیه خوش‌خیم شما بدون علامت یا با علائم خفیف باشد و به نظر نرسد در حال تغییر یا پیشرفت باشد، پزشک ممکن است با انجام اسکن‌های MRI منظم، آن را تحت‌نظر داشته باشد. برخی از تومورهای اولیه نخاع را می‌توان با جراحی از طریق برداشتن کامل تومور برای درمان احتمالی خارج کرد. اما برای سایر انواع تومور، به‌خصوص تومورهایی که داخل نخاع تشکیل می‌شوند، برداشتن کامل جراحی بدون آسیب عصبی قابل‌توجه امکان‌پذیر نیست. در غیر این صورت باید از درمان تومورهای متاستاتیک (ثانویه) نخاع کمک گرفت. شیمی‌درمانی: داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند سلول‌های سرطانی را در ستون فقرات و کل بدن شما از بین ببرند. شیمی‌درمانی ممکن است به‌صورت تزریق داخل وریدی یا مصرف قرص انجام شود. پرتودرمانی: پرتودرمانی شامل دوزهای بالای اشعه ایکس برای ازبین‌بردن سلول‌های تومور یا کوچک‌کردن تومور است. کوچک‌شدن تومور می‌تواند آن را به‌اندازه‌ای کوچک کند که باعث کاهش یا ازبین‌رفتن درد یا سایر علائم شود. جراحی رادیوتراپی استریوتاکتیک: این یک روش غیرجراحی و غیرتهاجمی است که با دقت پرتوهای باریک تابش را به تومور می‌رساند و درعین‌حال، میزان قرارگرفتن بافت‌های مجاور در معرض اشعه را به حداقل می‌رساند. جراحی: پزشکان فقط جراحی را برای افراد مبتلا به تومورهای متاستاتیک نخاع در صورتی در نظر می‌گیرند که انتظار می‌رود سه تا چهار ماه یا بیشتر عمر کنند و تومور به رادیوتراپی یا شیمی‌درمانی مقاوم باشد. جراحی می‌تواند به کاهش درد و سایر علائم، حفظ عملکرد عصبی و تثبیت ستون فقرات شما کمک کند.