پیشرفت های سریع در زمینه علمی و افزایش میزان انتشارات مکتوب و غیر مکتوب پروسه دستیابی به اطلاعات را کمی پیچیده و دشوار کرده است. هدف رشته کتابداری، تربیت کتابداران و افراد علاقه مند به کار در کتابخانه های کشور است. کارشناسانی باتجربه، تحصیل کرده و آگاه که توانایی ارزیابی نیازهای کتابخانه را داشته باشند و بتوانند در جریان انتشار کتاب های به روز و خرید کتاب های لازم قرار بگیرند. کتابداران باید بتوانند منابع را سازماندهی کرده و با فهرست نویسی مناسب، امکان دسترسی به کتاب های مورد نظر را فراهم کنند. این کاری است که متخصصانی مانند کتابداران در سطح مراکز اطلاعاتی، دانشگاه ها و کتابخانه ها انجام می دهند. در ادامه مطلب همراه ما باشید تا به معرفی رشته کتابداری و آینده شغلی این رشته بپردازیم.

آشنایی با رشته کتابداری

رشته کتابداری یکی از رشته های علمی است که داوطلبین کنکور می توانند آن را در دفترچه انتخاب رشته کنکور انتخاب کنند. اگرچه این رشته جزو شاخه های گروه انسانی است، اما داوطلبان تجربی و ریاضی هم می توانند در آن تحصیل کنند. داوطلبانی که علاقه مند به تحصیل در این رشته هستند قبل از آغاز انتخاب رشته کنکور باید اطلاعات کافی در خصوص این رشته، دروس اختصاصی و عمومی و بازار کار آن داشته باشند.

داوطلبانی که مرحله آزمون کتبی کنکور سراسری را با موفقیت سپری کرده اند، اکنون به دنبال اطلاعات لازم برای انتخاب رشته کنکور هستند. کنکور یکی از سرنوشت سازترین و مهم ترین مراحل پذیرش در دانشگاه و پیدا کردن شغل مناسب است. به همین دلیل در انتخاب آن باید دقت داشته باشید. یکی از رشته های موجود در دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری، رشته کتابداری است. بیشتر داوطلبانی که برای انتخاب رشته این مجموعه، رتبه و تراز مناسب را کسب کرده اند به دنبال دریافت اطلاعات در این زمینه هستند که رشته کتابداری چیست و برای چه افرادی مناسب است؟ علاوه بر این بازار کار این رشته بعد از فارغ التحصیلی چگونه است؟ کشور ایران با جمعیت حدود ۸۰ میلیون که ۴۸ میلیون آن با سواد هستند، تقریبا ۱۵۰۰ کتابخانه عمومی دارد که تعداد کتاب ها در آنجا شاید نزدیک به ۲ میلیون باشد. در صورتی که کشور همسایه، آذربایجان با جمعیت حدود جمعیت ایران ده هزار کتابخانه دارد و در کشورهای پیشرفته یک کتابخانه برای آغاز به کار می بایست ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار جلد کتاب داشته باشد. البته در کشور ایران جمعیت استفاده کننده از این حداقل امکانات نیز بسیار کم است و فعالیت چشمگیری در کتابخانه های ایران مشاهده نمی شود. با اینکه در حقیقت کشور ایران زمانی مهد دانش و تمدن بوده و گرانبهاترین کتب و کتابخانه های عالم را داشته است، اما در حال حاضر در زمینه کتاب و کتاب خوانی دچار فقر فرهنگی شده و کتابخانه ها فقط زمان امتحان دانش آموزان و دانشجویان شلوغ می شود. یکی از مهم ترین علل این مشکل، عدم حضور کتابدار متخصص در کتابخانه های سراسر کشور است. کارشناسانی با تجربه، تحصیل کرده و آگاه که توانایی ارزیابی نیازهای کتابخانه واحد متبوع خود را داشته باشند و در جریان انتشارات کتاب های جدید و خرید کتاب های مناسب قرار گیرند. تمام دروس اختصاصی و پایه در رشته کتابداری به خصوص در دوران کارشناسی مطابق این سه مورد تدوین شده است. یعنی اینکه دانشجوی رشته کتابداری متون و منابع را خوب می شناسد، از ویژگی های انواع مواد انتشار یافته آگاه می شود، محتوای آن ها و چگونگی تبدیل اندیشه های موجود در ذهن نویسنده به پدیده ای قابل شناسایی و عینی را در می یابد و توانایی ها و قابلیت های رسانه های مختلف مانند اینترنت، روزنامه، مجله و اینترنت را درک می کند. از سوی دیگر درس هایی نیز در برنامه این رشته است که برای شناخت انسان، نحوه شکل گیری معرفت و دانش افراد در ذهن آنان، تأثیر فرهنگ، جامعه و محیط دانسته ها و باورهای مردم مفید است. افرادی که در زمینه کتابداری فعالیت می کنند و رشته دانشگاهی آن ها کتابداری بوده است باید قادر به سازماندهی منابع بوده و با فهرست نویسی امکان دستیابی مراجعه کننده به کتاب های مورد نظر را فراهم کنند. هدف رشته کتابداری که در مؤسسات آموزش عالی و دانشگاه ها ارائه می گردد، تربیت این دسته از متخصصین آگاه است. در حقیقت رشته کتابداری هموار کردن مسیر ارتباط بین دو عنصر کتاب و استفاده کننده از کتاب است. البته برای اینکه بتوانیم این ارتباط را امکان پذیر سازیم باید نه تنها هر یک از این دو عنصر را به طور صحیح بشناسیم، بلکه لازم است چگونگی پیوند بین آن دو را نیز درست بیاموزیم. زیرا اگر قرار باشد مواد و منابع برای مراجعین قابل استفاده باشد، می بایست مراجعین را به طور درست بشناسیم، با محیط فرهنگی آن ها آشنا باشیم و نیازهای اطلاعاتی آنان را دقیق تشخیص دهیم. البته دانستن ویژگی های کتاب و خواننده یا استفاده کننده به تنهایی برای انجام وظیفه کتابداری کافی نیست. بلکه باید تدابیر مربوط به ایجاد ارتباط بین آن دو را نیز شناخت. برای این کار می بایست به پروسه ارتباط آگاه بود و دانست که در چه شرایطی ارتباط آسان تر است و تحت چه شرایطی دچار اختلال می شود. پس کتابدار باید با حوزه ارتباطات نیز تا حد قابل توجهی آشنا باشد. به همین خاطر سه ضلع مثلث خواننده، ارتباط و کتاب، موضوع مطالعه و پژوهش علاقه مندان به این رشته است و آثاری که به این مطالعات مروبط می شود، دستمایه مناسبی برای برنامه های درسی رشته کتابداری هستند. بازار کار رشته کتابداری در ایران

با توجه به افزایش میزان انتشارات در زمینه های مختلف دانش بشری و پیشرفت سریع جوامع انسانی، ایجاد و گسترش کتابخانه ها امری مهم و ضروری تلقی می شود. به همین خاطر رشته کتابداری چشم اندازی روشن دارد. کتابخانه های عمومی در سراسر ایران و کتابخانه های مدارس مقاطع مختلف هنوز به دنبال کتابدارانی هستند که دوره های دانشگاهی را گذرانده باشند. بخش عظیم فرصت های شغلی کتابخانه های تخصصی و دانشگاهی و مراکز اطلاع رسانی نیز هنوز آماده پذیرش فارغ التحصیلان این رشته هستند.

در نبود فارغ التحصیلان رشته کتابداری، کارشناسان سایر رشته ها مسئولیت را برعهده می گیرند. همچنین کتابخانه ها هر چه گسترده تر باشند و مجموعه های آن ها پیچیده تر و وسیع تر شود، تعداد کتابداران شاغل در آن ها بیشتر می شود و این موضوع موجب می شود که فارغ التحصیلان در این رشته کمتر دغدغه پیدا کردن شغل داشته باشند. برنامه های درسی این رشته به شکلی است که به دانشجویان این امکان را می دهد تا مسئولیت کار در کتابخانه و مراکز اطلاع رسانی را بپذیرند.

نباید این نکته را فراموش کرد که کتابخانه ها و مراکزی که به دنبال جذب فارغ التحصیلان هستند، افرادی را ترجیح می دهند که شایسته تر باشند. لذا بهتر است دانشجویان از ابتدای ورود به این رشته، به گسترش دانش، خودسازی و عمق بخشیدن به مهارت های خود بپردازند و از این طریق چشم انداز شغلی خود را از قبل ترسیم کنند. بازار کار رشته کتابداری در خارج از ایران

خوب است بدانید رشته کتابداری در اکثرهای کشورهای رو به رشد بازار کار خوبی دارد. در برخی از کشورها مثل آمریکا فارغ التحصیلان این رشته می توانند در مشاغلی نظیر سیستم های کامپیوتری، بایگانی، تدریس، موزه داری و تحلیل گری مشغول به کار شوند.  وظایف فارغ التحصیلان رشته کتابداری چیست؟

از مهم ترین وظایف فارغ التحصیلان رشته کتابداری می توان به موارد زیر اشاره کرد: به مراجعه کنندگان کمک می کند تا نتایج جستجو و مواد مرجع را بررسی کند. بودجه کتابخانه را تهیه می کنند. به مراجعین کتابخانه کمک می کند تا تحقیقات انجام دهند و اطلاعات مورد نیاز خود را پیدا کنند. توسعه و استفاده از پایگاه داده های منابع اطلاعاتی کتابخانه ای برنامه هایی را برای گروه های سنی مختلف برنامه ریزی کنند مثل داستان گویی برای افراد خردسال منابع اطلاعاتی کتابخانه را به گونه ای سازماندهی می کنند که سریع تر پیدا شوند و مجموعه ها نیز حفظ شوند. فرصت های شغلی کتابداران

کتابداران که در محیط های گوناگون کار می کنند برخی اوقات وظایف شغلی گوناگونی دارند.

کتابداران مدرسه

این کتابداران در کتابخانه های مدارس ابتدایی، مدارس راهنمایی و مدارس متوسطه مشغول به فعالیت هستند و به دانش آموزان نحوه استفاده از منابع کتابخانه را آموزش می دهند. علاوه بر این آن ها به معلمان کمک می کنند تا برنامه های درسی را تدوین کنند و مواد لازم برای آموزش کلاس را بیابند. کتابداران دانشگاهی

کتابداران دانشگاهی به دانشجویان، کارکنان دانشکده ها و دانشگاه ها کمک می کنند. آن ها به دانشجویان کمک می کنند تا در خصوص موضوعات مرتبط با رشته خود به تحقیق بپردازند و به آنان می آموزند که چگونه به اطلاعات دسترسی پیدا کنند. علاوه بر این آن ها برای یافتن منابع مربوط به پروژه ها یا مطالعات تحقیقاتی خود، به کارمندان و اساتید کمک می کنند. برخی پردیس ها چند کتابخانه دارند و احتمال دارد کتابداران در یک موضوع خاص تخصص داشته باشند. کتابداران عمومی

این افراد به مراجعین کمک می کنند تا کتاب های خود را پیدا کنند. علاوه بر این کتابداران به دانش آموزان برای انجام تحقیقات برای کارهای مدرسه و چگونگی دسترسی به منابع کتابخانه کمک می کنند. کتابداران تخصصی

این افراد در مکان هایی به جز کتابخانه های عمومی و مدرسه فعالیت می کنند و معمولا به آن ها متخصصین اطلاعات می گویند. موزه ها، مؤسسات حقوقی، بیمارستان ها، ادارات دولتی و بسیاری از گروه های دیگر کتابخانه های خاص خود را دارند که از این کتابداران استفاده می کنند. مهم ترین هدف مراکز اطلاع رسانی و کتابخانه ها، تأمین نیازهای اطلاعاتی سازمانی است که کتابخانه را در خود قرار داده است. فارغ التحصیلان رشته کتابداری در چه مشاغلی استخدام می شوند؟

فارغ التحصیلان رشته کتابداری می توانند با توجه به تجربیات، تحصیلات و علاقه خود در مشاغل زیر استخدام شوند: راه اندازی شرکت دانش بنیان تخصصی دفاتر نشر و دفتر مجلات علمی مدیریت کتابخانه های عمومی، مدارس و دانشگاه ها مترجم و مؤلف کتاب در حوزه مربوطه دانشگاه های پذیرنده رشته کتابداری در ایران

دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه الزهرا، دانشگاه خوارزمی و دانشگاه شاهد جزو بهترین دانشگاه های رشته کتابداری در ایران هستند. دانشگاه های برتر جهان در رشته کتابداری دانشگاه بریتیش کلمبیا دانشگاه کارولینای شمالی، چپل هیل دانشگاه شفلید دانشگاه ایلینوی دروس رشته کتابداری در طول دوران تحصیل

بهتر است بدانید رشته کتابداری در دوره کارشناسی دارای سه گرایش علوم انسانی، علوم پایه و علوم پزشکی است. دروس مشترک: کارآموزی، گزارش نویسی، اصول کار مرجع، مرجع شناسی عمومی، اداره کتابخانه، ماشین نویسی لاتین، ماشین نویسی فارسی، مواد خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان، مواد خدمات کتابخانه برای بزرگسالان نو سواد، مواد سمعی بصری، ساختمان و تجهیزات کتابخانه، مرجع شناسی عمومی ( عربی و فارسی)، سازماندهی مواد، مجموعه سازی، کتابخانه و کتابداری، متون اختصاصی عربی، متون اختصاصی روسی، متون اختصاصی آلمانی، متون اختصاصی فرانسه، متون اختصاصی انگلیسی، تاریخ عمومی فلسفه، تاریخ ادبیات جهان، تاریخ ادبیات ایران، مبانی جامعه شناسی، تاریخ تمدن، روانشناسی عمومی، روانشناسی اجتماعی دروس تخصصی گرایش علوم پایه: برنامه نویسی کاربردی، مبانی کامپیوتر و برنامه نویسی، آشنایی با بانک های اطلاعاتی علوم پایه، فیزیولوژی عمومی، آمار و احتمالات، زمین شناسی، شیمی عمومی، فیزیک عمومی، ریاضیات عمومی، تاریخ علوم دروس تخصصی گرایش علوم انسانی و اجتماعی: آشنایی با بانک های اطلاعاتی، تاریخ ادیان، روانشناسی کودک و نوجوان، کلیات علم، اقتصاد، جغرافیای شهری و روستاشناسی، مبانی تاریخ اجتماعی ایران، مبانی علم حقوق، مبانی سازمان و مدیریت، مبانی کامپیوتر و برنامه نویسی، آمار و احتمالات مقدماتی دروس تخصصی گرایش علوم پزشکی: حفاظت نگهداری مواد، اصطلاحات علوم پزشکی و بهداشتی، تاریخ عمومی فلسفه، تاریخ علوم پزشکی، بهداشت عمومی، اصول کار مرجع، داروشناسی، علوم آزمایشگاهی، تشریح و فیزیولوژی، متون اختصاصی انگلیسی، روانشناسی عمومی، بیوشیمی

امیدواریم مطالب این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد. در پایان پیشنهاد می کنیم مقالات مشاغل رشته علوم انسانی، رشته خبرنگاری، رشته علوم تربیتی و رشته باستان شناسی را نیز مطالعه فرمایید.

منبع : آرگا برچسب :