سنگ گرانیت یکی از پرکاربرد‌ترین سنگ‌های ساختمانی است که در بازار بین المللی بخش عمده‌ای از تجارت جهانی سنگ طبیعی را به خود اختصاص داده است. کشف برخی از مواد رادیواکتیو در سنگ‌های گرانیت به سال‌های دور برمی‌گردد که در سال‌های اخیر دوباره مورد توجه قرار گرفته است. پیش از ورود به این مساله ابتدا لازم است که با معنی رادیواکتیویته، شرایط و میزان خطر آن به خوبی آشنا شوید. سپس به این موضوع می‌پردازیم که چه مواد رادیواکتیوی در برخی سنگ‌های گرانیت یافت شده و در مقابل آن باید چه اقداماتی انجام دهید. رادیواکتیو چیست؟

رادیواکتیو (Radioactive) به موادی گفته می‌شود که دارای اتم‌های ناپایدار هستند. در هسته اتم‌های پایدار تعداد پروتون‌ها و نونرون‌ها برابر است. در مقابل در اتم‌های ناپایدار تعداد پروتون‌ها (با بار مثبت) و نوترون‌ها (با بار منفی) برابر نبوده و همین عامل هسته اتم را از تعادل خارج می‌کند. هسته اتم در اثر این اتفاق دچار فراپاشی یا واپاشی شده و از خود تشعشعاتی به نام‌های آلفا، بتا و گاما منتشر می‌کند. این پدیده ابتدا توسط آنتوان هنری مشاهده شد و پس از آن ماری کوری و همسرش پییر کوری نام رادیواکتیو را برای آن برگزیدند. آیا رادیواکتیو خطرناک است؟

تشعشعات رادیواکتیو می‌تواند در شدت بالا روی سلول‌های بدن انسان تاثیر منفی گذاشته و حتی تکثیر سلولی را با اختلال مواجه کند. سلول‌های جدید ممکن است تغییر شکل یافته باشند و نتوانند وظایف خود را در بدن به درستی انجام دهند. گاهی هم به صورت غده و توده خود را نشان میدهند؛ اما تمام این موارد مستلزم این است که رادیواکتیو در حد خطرناک و برای مدت زمان خاص به سلول‌های بدن اعمال شود. مواد رادیواکتیو در طبیعت به فراوانی یافت شده و در بیشتر موارد نمی‌توانند برای افراد، گیاهان و حیوانات خطرناک باشند. رادیواکتیویته در سنگ گرانیت

مواد رادیواکتیو زیادی شناخته شده‌اند که در بین آن‌ها اورانیوم (uranium)، توریم (Thorium) و رادیوم (Radium) از موادی هستند که در برخی از سنگ‌ها گرانیت یافت شده‌اند. این طور نیست که تمام سنگ‌های گرانیت تمام این مواد را داشته باشند یا این که این مواد رادیواکتیو بخشی از ساختار اصلی هر سنگ گرانیت باشند؛ بلکه وجود این مواد در معادن سنگ گرانیت مختلف کاملا متفاوت است. به عنوان مثال ممکن است یک سنگ گرانیت یکی از این مواد را در حد قابل توجه داشته باشد و سنگ گرانیت دیگر فاقد هر کدام از این مواد در حد قابل ملاحظه ای باشد. از طرف دیگر ممکن است میزان مواد رادیواکتیو در دو قطعه سنگ که از یک معدن در سال‌های مختلفی استخراج شده‌اند متفاوت باشد. در رابطه با میزان خطر این مواد در تیتر بعدی صحبت می‌کنیم. آیا گرانیت سرطان زاست

همان طور که پیشتر اشاره کردیم ممکن است مواد رادیواکتیو در سنگ‌های گرانیت یافت شود؛ یعنی برخی سنگ‌های گرانیت سالم بوده و خطری برای افراد ایجاد نمی‌کنند که این مورد جایی برای شبهه ندارد؛ اما برخی که حاوی مقادیر قابل توجهی مواد رادیواکتیو هستند می‌توانند از دو جهت نگرانی ایجاد کنند: مورد اول میزان تشعشع و مورد دوم انتشار گاز رادون.

براساس بررسی اغلب سنگ‌های گرانیت کارشناسان معتقدند که سنگ‌های گرانیت نمی‌توانند خطری برای سلامتی انسان داشته باشند. زیرا این تشعشعات در حد آنچه که در طبیعت مشاهده می‌شود بوده و با شدت بسیار ضعیفی که دارند نمی‌توانند برای سلامتی انسان خطری داشته باشند. از طرف دیگر فاصله سطح بدن از سنگ، می تواند تشعشعات کم آن را بی‌اثر کند.

موضوع اصلی که می‌تواند نگرانی ایجاد کند انتشار گاز رادون است. در اثر واپاشی اورانیوم، گاز رادون منتشر می‌شود. این گاز بدون رنگ و بو، توسط انسان قابل تشخیص نیست و تنفس مقدار زیاد آن می‌تواند ریه‌ها را درگیر کند. این گاز در سنگ‌های گرانیتی که به مقدار خطرناکی مواد رادیواکتیو ندارند خطرناک نبوده و نمی‌تواند مشکلی ایجاد کند. در سنگ‌های گرانیتی که میزان اورانیوم آن‌ها در محدوده خطرناکی قرار دارد، گاز رادون بیشتری منتشر می‌شود که البته این گاز پس از هر انتشار حدود سه تا چهار روز دوام آورده و پس از آن ازبین می‌رود. اقدامات مناسب برای کاهش خاصیت رادیواکتیویته سنگ ها

بر اساس گزارش آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده امریکا یا EPA انتشار گاز رادون صرفا مربوط به گرانیت نبوده و ممکن است توسط خاک و انواع سنگ‌های دیگر هم منتشر شود. این مشکل در اتاق‌های زیرزمینی، معادن، انبارهای فاقد تهویه مناسب، ایستگاه‌های مترو فاقد تهویه مناسب  و سایر شرایط مشابه بیشتر دیده می‌شود؛ حتی اگر در آن سازه از گرانیت استفاده نشده باشد. برای کاهش خاصیت رادیواکتیویته سنگ ها می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید: اندازه گیری میزان گاز رادون با استفاده از کیت های مناسب؛ اندازه گیری میزان تشعشعات سنگ با استفاده از دستگاه سنجش مواد پرتوزا؛ استفاده از آزمایشگاه های مخصوص سنگ شناسی؛ خریداری سنگ گرانیت و سایر سنگ‌ها از مراکز معتبر؛ استفاده از تهویه مناسب در فضاهای پرخطر؛ استفاده از پوشش‌های مناسب برای بی‌اثر کردن تشعشعات کم.

در ادامه هر کدام از این موارد را بیشتر توضیح می‌دهیم. اندازه گیری میزان گاز رادون با استفاده از کیت‌های مناسب:

پیش از انجام هر اقدام ابتدا لازم است که افراد بدانند آیا میزان گاز رادون در محیط مورد نظر، به محدوده خطر رسیده است یا خیر. برای تشخیص این کار کیت‌های تشخیص گاز رادون وجود دارد. این کیت‌ها دارای راهنمای استفاده بوده و افراد مبتدی هم می‌توانند از آن برای تشخیص میزان گاز رادون منزل خود استفاده کنند. این پکیج‌ها با همان استاندارد از داخل ایران هم در دسترس بوده اما با توجه به قیمت دلار ممکن است مشمول هزینه بیشتری باشند. اندازه گیری میزان تشعشعات سنگ با استفاده از دستگاه سنجش مواد پرتوزا:

اگر توجه کرده باشید در کنار انتشار گاز رادون به انتشار تشعشعات هم اشاره کرده بودیم. اگر به کفپوش یا دیوارپوش سنگی خود مشکوک هستید و می‌خواهید میزان تشعشعات آن را اندازه گیری کنید، می‌توانید از دستگاه سنجش مواد پرتوزا استفاده کنید. این دستگاه‌ها در بازار ایران موجود هستند و می‌توانند به سادگی میزان تشعشعات انواع سنگ‌ها را اندازه گیری کنند. این ابزار وزن و سایز کوچکی داشته و قابلیت استفاده توسط افراد غیرحرفه‌ای را هم دارند. استفاده از آزمایشگاه های مخصوص سنگ شناسی:

روش دیگر استفاده از آزمایشگاه‌های تخصصی سنگ شناسی است. این آزمایشگاه‌ها می‌توانند با دریافت غیرحضوری نمونه‌ها، انواع ویژگی‌های مختلف سنگ شما را استخراج کرده و نتیجه آزمایش را به شما ارسال کنند. برخی از این آزمایشگاه‌ها به صورت غیرحضوری هم خدمات لازم را ارائه می دهند. پیش از هر اقدام ابتدا مطمئن شوید که آزمایشگاه مورد نظر، تست مواد رادیواکتیو هم در خدمات خود داشته باشد. خریداری سنگ گرانیت و سایر سنگ‌ها از مراکز معتبر:

به شما پیشنهاد می‌کنیم از کارخانه‌های تولید سنگ معتبر کالای خود را خریداری کنید. بسیاری از شرکت‌ها نمونه سنگ تولیدی خود را برای آزمایش ارسال کرده و لیست دقیقی از مشخصات سنگ خود را در اختیار دارند. این شرکت‌ها می‌توانند از طریق پشتیبانی آنلاین این اطلاعات را در اختیار مشتریان قرار دهند. برخی از سنگ‌های طبیعی دارای مقدار کمی مواد رادیواکتیو بوده و امکان استفاده برای فضای بیرونی ساختمان را دارند. برخی دیگر مقدار بسیار ناچیزی موارد رادیواکتیو دارند که برای استفاده در فضای داخلی هم مناسب هستند. استفاده از تهویه مناسب در فضاهای پرخطر:

اگر در بررسی‌ها مشخص شد که میزان گاز رادون در هوای فضای مورد نظر در محدوده خطر قرار دارد، می‌توانید از تهویه مناسب استفاده کنید. اگر نمی‌دانید تهویه‌ای که قرارداده‌اید مناسب است یا خیر؛ لازم است پس از گذاشتن تهویه هم میزان گاز رادون را بررسی کنید. در صورتی که گاز رادون پایین‌تر از محدوده خطر بود یعنی تهویه شما مناسب است. در غیر این صورت باید تهویه فضا را با تعداد دستگاه‌های بیشتر تقویت کنید. بازکردن در و پنجره‌ها در فضای اداری و تجاری یکی از مطمئن‌ترین و ساده‌ترین راه‌هایی است که می‌توان از آن برای کاهش تجمع رادون استفاده کرد. استفاده از پوشش‌های مناسب برای بی‌اثر کردن تشعشعات کم:

برای کاهش و بی‌اثر کردن تشعشعات سنگ‌ها می‌توان از پوشش‌های مختلف استفاده کرد. به عنوان مثال برخی از پوشش‌های محافظ فلزی و پلاستیکی برای کانتر تاپ خود استفاده می‌کنند. برخی دیگر از پوشش‌های رزین اپوکسی برای کفپوش و دیوارپوش سنگی خود استفاده می‌کنند تا در ضمن حفظ ظاهر، امنیت کار هم افزایش یابد. استفاده از کفش، دمپایی، روفرشی، فرش، موکت در فضای داخلی اماکن مسکونی، اداری و تجاری می‌تواند اثر کم رادیواکتیویته انواع سنگ‌ها را خنثی کند. چکیده مطلب

رادیواکتیو (Radioactive) به موادی گفته می‌شود که دارای اتم‌های ناپایدار هستند. در اتم‌های ناپایدار تعداد پروتون‌ها و نوترون‌ها برابر نبوده و در اثر همین عامل هسته اتم دچار فراپاشی شده و از خود تشعشعاتی به نام‌های آلفا، بتا و گاما منتشر می‌کند. این تشعشعات در شدت بالا، روی سلول‌های بدن انسان تاثیر منفی گذاشته و حتی تکثیر سلولی را با اختلال مواجه کند. مواد رادیواکتیو در طبیعت به فراوانی یافت شده و در بیشتر موارد نمی‌توانند برای افراد، گیاهان و حیوانات خطرناک باشند.

اورانیوم (uranium)، توریم (Thorium) و رادیوم (Radium) از موادی هستند که در برخی از سنگ‌ها گرانیت یافت شده‌اند اما در اغلب موارد به محدوده خطر برای سلامت انسان و سایر جانوران نمی‌رسند. در پایان اقدامات مناسب برای کاهش خاصیت رادیواکتیویته سنگ‌ها از جمله گرانیت را نام برده و هر کدام را توضیح دادیم.

منبع: ایران کانتر

منبع : آرگا برچسب :