کرمانج ها یا همان کورد های خراسان بخش بزرگی از کورد های ایران می باشند، عده بسیاری از این قوم در منطقه شمال خراسان ساکن هستند، این بخش با نام کوردخانه شناخته می شود، در خصوص این قوم باید گفت زبان آن ها کوردی کرمانجی و دین آنان نیز اسلام«شیعه» است. کرمانج، یکی از زیر شاخه های کرد، با پیشینه و اصالتی قابل تامل می باشند و بخش عظیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند. به همین جهت در ادامه به بررسی تاریخچه قوم کرمانج می پردازیم، تا اطلاعات بیشتری در این زمینه در اختیار شما قرار دهیم.

کرد های خراسان از ترکیب کردستان، کرد های سوریه، قفقاز،باکو، ترکیه، کردهای جنوب عراق، ماکو و مهاباد و پیرانشهر تشکیل شده اند و کردهای افغانستان، پاکستان و هندوستان نیز از خراسان به آن ولایت رفته اند. در ادامه به بررسی یکی از انواع قوم های ایرانی و معرفی این قوم پرآوازه ایران می پردازیم. تاریخچه قوم کرمانج

بر اساس آنچه در منابع تاریخی گفته شده است، مردم کردتبار منطقه خراسان نوادگان کورد هایی هستند، که در زمان شاه عباس از منطقه شرقی ترکیه به این نواحی کوچ داده شده اند، تا از مرز های ایران نگهداری کنند. در روایتی دیگر آمده است، که شاه عباس جهت پیشگیری از سرکشی های خان های کورد و بهره مند گشتن از قدرت و توانایی های آن ها در مقابله با حملات بی امان ازبک ها و مغول ها پیش از زمان صفویه کورد ها را در خراسان سکنی داده است، همچنین باید گفت ابومسلم خراسانی از کردها و از سرداران بزرگ خراسان است.

باید گفت این قوم از اقوام شناخته شده می باشد و کمتر کسی وجود دارد، که شناختی از این قوم نداشته باشد و با رنگ ها و رسوم زنده در این قوم آشنا نشده باشد. محل زندگی اکثر اقوام ایرانی از گذشته های دور ثابت بوده است، چنانچه توجه کنید، در می یابید که کرد های ایران از گذشته در غرب کشور ساکن بوده اند، این موضوعی در حالی که اقوام کرمانج دارای سرگذشت متفاوتی می باشند.

سرگذشت متفاوت این قوم و تاریخچه قوم کرمانج معمولا برای دیگران شنیدنی و جذاب است، این قوم دارای رقص مخصوص و لباس منحصر به خود می باشد، دختران کرمانج به عفت و حیا و عروس کرمانج به زیبایی شناخته می شود و پسر کرمانج به فتوت و مردانگی شهره می باشد، نقش ها و رنگ ها در این قوم سرشار از زیبایی و زندگی می باشد و اهمیت و مفهوم بسیاری نیز دارد. معنای کرمانج

تلفظ کرمانج در بخش های مختلف کشور متفاوت می باشد، کرد های غرب ایران به کاف صدای کسره اضافه می کنند و به شکل کِرمانج تلفظ می شود و در فارسی با ضمه به صورت کُرمانج تلفظ می شود. در گذشته این لفظ متعلق به کرد های یکجا نشین بوده است، معنای دیگر آن نیز «فرزندان ماد» می باشد. بیرون راندن دشمن

طبق روایت ها، شاه عباس کرد های شرق ترکیه برای محافظت از مرز های ایران به این بخش منتقل کرد، خان های بزرگ کرمانج مسئول مقابله با مهاجمان و حفاظت از مرز ها را بر عهده داشتند، در آن زمان حمله ازبک، مغول و ترکمن به مرز ها وجود داشت.

کرد بودن ابومسلم خراسانی و یا خاطرات تیمور در کتاب «منم تیمور جهانگشا» آمده است و همچنین می توان اینطور برداشت کرد، که کرد ها پیش از دوره صفویه در این مکان ساکن شده بودند. در میانه های قرن دهم ازبک ها توانسته بودند مشهد، بخش هایی از شاهرود، سمنان، دامغان ورامین و کاشان را اشغال کنند. مهاجرت کرد ها به شمال خراسان بزرگ و مقابله تمام عیار با ازبک ها دشمنان را شکست داد و آن ها را از مرز ها به بیرون راند. جشن های ملی

پس از بررسی تاریخچه قوم کرمانج، باید گفت که جشن های ملی برای آن ها دارای اهمیت بسیاری می باشد، برای مثال بنا بر باور آن ها زمستان به دو چله بزرگ و کوچک تقسیم می شود، چله بزرگ از ابتدای دی آغاز و تا ده بهمن ماه ادامه دارد و چله کوچک از روز دهم بهمن ماه تا اول فروردین می باشد.

یلدا اولین شب چله بزرگ می باشد و جشن شب یلدا برای این قوم دارای اهمیت بسیاری است. میزبان که بزرگ فامیل می باشد، معمولا با تنقلاتی چون گردو، بادام، انگور آونگ،کشمش و قیسی که بیشتر از محصولات خودشان می باشد، از مهمانان پذیرای می کند. نواختن دوتار و رقص کرمانجی از جمله رسومات ثابت در تمام جشن ها می باشد.

از جالب ترین موضوعاتی که در رابطه با قوم کرمانج می توان بیان نمود، این است که معمولا حوادث تاریخی را  که بر آن ها گذشته است، به صورت مقام های حماسی و احساسی «ترانه» در می آورند، تا به نسل های بعدی انتقال دهند، به عنوان مثال می توان به شعر معروف «لی‌یاره» اشاره کرد، که بیان دلدادگی و فراق بهمن و گلنار می باشد و یا شعر حماسی « الله مزار» که موضوع آن کشتار جوانان این دیار به دست ازبکان می باشد است و بیشتر مردم کرمانج این شعر ها را حفظ می باشند. موسیقی

در ایل کرمانج سه نوع موسیقی اصیل و سنتی اجرا می شود، موسیقی آئینی( سوگواری و دینی)، بزمی (جشن و شادی) و رزمی (جنگ و نبرد). موسیقی اصیل خراسان دارای هزار و صد سال قدمت می باشد و به عنوان موسیقی مقامی شناخته می شود، این موسیقی متشکل از مقام های مختلفی می باشد، الله مزار، تورغه، پری، خجه لوره، زاری‌گل، سرداران، لی‌یاره، هرایی چند نمونه از مقام های خراسان شمالی می باشند، که هر یک از آن ها به بیان موضوعاتی چون عشق، فداکاری، دلاوری، هجران و دوری از وطن می پردازد.

در خصوص ساز های این قوم باید گفت در تاریخچه قوم کرمانج دوتار با نوای حزن انگیز خود موسیقی اصلی محسوب می شود و بعد از آن سورنا، قوشمه، کمانچه، دهل، نی، دف و دایره از ساز های محبوب می باشند.

جالب است، بدانید مقام ها و ساز ها به دست پنج گروه مختلف خوانده و نواخته می شوند، که نام ها متشکل از عاشق ها، بخشی ها، لتی ها، بلیران ها و لولوبی ها می باشد. برای درک بهتر باید گفت عاشق ها اصیل ترین و قدیمی ترین هنرمندان منطقه به شمار می آیند و معمولا از ساز هایی چون سرنا، دهل، قوشمه، کمانچه و دایره استفاده می کنند.

بخشی ها نیز نوزادگان زیبر دست دو تار می باشند، که علاوه بر نوازندگی شاعر و خواننده نیز می باشند، محسن میرزازاده یکی از خوانندگان معروف کرمانجی می باشد. بیوگرافی محسن میرزازاده و آشنایی با این هنرمند خوش صدا در شناخت بهتر این خواننده کمک خوبی می باشد. رقص کرمانجی

موسیقی و رقص در تاریخچه قوم کرمانج سابقه ای طولانی دارد، همچنین رقص های محلی در جمع های صمیمانه و خانوادگی کرمانج بسیار محبوب می باشد، از جمله این رقص ها می توان به رقص سمائی، آله گز، قرسه‌ها، انارکی، راسته، چپه، قالده قالده، اسب چوبی و رقص چوب اشاره کرد. جالب است بدانید، رقص قرسه دارای دوازده شکل مختلف می باشد.

هر کدام از رقص هایی که نام برده شده است، دارای پیشینه تاریخی و کهن می باشند و تمامی رقص ها و حرکت های مربوط به این رقص ها دارای معنا و مفهومی خاص می باشند و از قوانین خاصی پیروی می کنند.

پوشش

پوشش کرمانج سرشار از زیبایی و رنگ های زنده می باشد، سرشار بودن لباس ها در تاریخچه قوم کرمانج امری مشهود می باشد، این نقوش و تنوع رنگی، ریشه ای دیرینه در فرهنگ اقوام ایرانی دارد، لباس کرمانجی خانم ها از دو بخش گراس به معنای پیراهن و شیلوار که همان دامن پر چین می باشد، تشکیل می شود.

شیلوار دامن های کوتاه پرچین می باشد، که معمولا از مخمل برای تهیه آن استفاده می شود. مخمل های قرمز و بنفش بهترین انتخاب ها است، تا نوار های رنگ روشن روی آن کار شود و به خوبی نمایان باشد. یاشار و سربند نیز اهمیت ویژه ای دارد و زینتی شایسته محسوب می شود.

از زیبایی جلیقه نیز در لباس های کرمانج نباید غافل شد، جلیقه ها معمولا به وسیله سکه های قدیمی تزئین می شوند، دِراو، یا همان پول های سکه ای که برای تزئین جلیقه استفاده می شود، در هنگام راه رفتن آهنگی موزون خواهند داشت و در آخر چارق کفش محلی کرمانج های خراسانی است، که می توان از آن به عنوان سوغات قوچان نیز نام برد.

در لباس مردان نیز علاوه بر پیراهن و شلوار و جوراب پشمی از کمربند و پتاوه استفاده می شود، کمربند های مورد استفاده علاوه بر زیبایی در کاهش خستگی حین کار، برای مردان مورد استفاده قرالر می گیرد. در تعریف پتاوه باید گفت نوعی پارچه دراز محکم می باشد، این پارچه کتانی به شکل ضربدری دور ساق پای مردان پیچیده می شود و بسیار زیبا می باشد. در برخی موارد نیز ممکن است، از دستمال هایی شبیه به دستمال یزدی های امروزی برای بستن مچ دست نیز استفاده نمایند.

منبع : آرگا برچسب :