تهمت و بهتان، از آفاتی هستند که در روابط بین فردی تأثیر می گذارند و می توان گفت اثر تخریب آن ها از آسیب های گفتاری بیشتر است. به بیان دیگر می توان افزود ناپسندترین بیماری زبان و نابودکننده روابط اجتماعی هستند که اگر در یک جامعه رواج پیدا کند آبرو و امنیت افراد به مخاطره می افتد. در جامعه ای که افراد این حق را به خود بدهند که به دیگران تهمت و بهتان بزنند، افراد آن احساس آرامش و امینت نمی کنند. در این مقاله قصد داریم در مورد نحوه برخورد با فرد تهمت زننده و راه های برون رفت از این مشکل، مطالبی را ارائه دهیم.

مفهوم بهتان

بهتان از ریشه بهت بوده و در لغت به معنی مدهوش و متحیر شدن و در عرف به معنی دروغ بستن به افراد است. به گونه ای که باعث تحیر افراد می شود. علاوه بر این به معنی نسبت ناروا دادن به فردی است، در حالی که آن فرد بی گناه است و از آن نسبت هیچ گونه اطلاعی ندارد. در بهتان گاهی اوقات انسان گناه خود را به فرد دیگری نسبت می دهد.

خداوند در قرآن فرموده است: هر فردی که گناه کوچک یا بزرگ که ضرر فردی و اجتماعی دارد را به شخص دیگری که از آن گناه پاک بری ء است نسبت دهد، مانند تیری است که به سمت او روانه کرده است و او را در نظر مردم ننگین و از اعتبار ساقط می کند. چنین فردی گناه بسیار بزرگی مرتکب شده است و مستوجبت عقوبت خواهد بود. بر این اساس هر کس خطا یا گناهی مرتکب شود و آن را به فرد دیگری نسبت دهد، گناه و بهتانی آشکار بر گردن گرفته است. به همین دلیل شخصی که مرتکب بهتان شده است، عقوبت معصیت را دارد و هم چند عقوبت دیگر برای او نوشته خواهد شد، مانند: کذب و غیبت، مفتضح کردن او، هتک احترام، افتراء، توهین، ظلم به غیر و اذیت او.

مفهوم تهمت

تهمت از وهم و به معنی اظهار بدگمانی است که در دل انسان راه پیدا کرده است. در واقع تهمت، برداشت منفی داشتن به رفتار، گفتار و یا حالت کسی است. در صورتی که این نگرش برگرفته از سوء ظن و در حقیقت آن رفتار ناپسند و زشت نیست. بر این اساس پروردگار در قرآن برای فردی که مرتکب گناه تهمت شود، عذاب سخت و دردناک در نظر گرفته است. به عنوان مثال در یک آیه فرموده است تهمت زدن به زنان پاکدامن مجازات سنگینی دارد، اما اگر آن زن پاک دامن و مؤمن بی خبر باشد، تهمت به او کیفر سنگین تری به همراه دارد. آثار تهمت و بهتان چیست؟

از مهم ترین آثار تهمت و بهتان می توان به موارد زیر اشاره کرد: قرار گرفتن تحت ولایت شیطان

اگرچه شیطان از رفتارهای ناپسند و اعمال زشت استقبال می کند، اما برخی از رفتارها به اندازه ای ناپسند هستند که شیطان نیز از آن ها متنفر است. بهتان و تهمت از جمله اعمال ناروایی است که باعث نابود کردن وجهه شخص در جامعه و ریختن آبروی افراد می شود. امام صادق در این خصوص فرموده است: هر فردی که بر ضرر مؤمن حکایتی نقل کند و هدف او این باشد که آبروی او را به خطر بیندازد تا از چشم مردم بیفتد، خداوند او را از ولایت خود می راند و تحت سرپرستی شیطان قرار می دهد، اما شیطان به هیچ عنوان او را نمی پذیرد. بنا بر این روایات، آن عمل به اندازه ای زشت و قبیح است که شیطان نیز او را از خود دور می کند و از این امر بیزار است. از بین رفتن روابط انسانی

بهتان و تهمت، هر دو باعث از بین رفتن روابط انسانی و حرمت های برادری می شود و عدم اعتماد و ترس از اطمینان را به دنبال دارد. امام صادق در این خصوص فرموده است: آن شخصی که به برادر دینی خودش تهمت بزند، دیگر هیچ گونه حرمتی بین آن دو نفر باقی نمی ماند. تهمت و بهتان باعث می شود که آبروی فرد در بین مردم ریخته شود و بدین صورت آبرو و امنیت انسان ها به خطر می افتد.

دین الهی مانند ریسمانی است که در اثر توسل به آن، رابطه ایمانی برقرار می شود و این پیوند از پیوند سببی و نسبی محکم تر است. این در حالی است که با تهمت زدن به برادر دینی، این رابطه محکم قطع می شود. بر این اساس انسان مؤمن که به مبدأ و معاد معتقد است، هرگز به کسی تهمت نمی زند.

ذوب شدن ایمان

تهمت و بهتان از جمله گناهانی هستند که ایمان انسان را از بین می برند و موجب می شوند شخص تهمت زننده اثرات ناشی از تهمت را بر بار آخرت خویش حمل کند و پاسخگوی هر یک از آن اثرات نیز باشد. امام صادق در این خصوص می فرمایند: بهتان زدن به آدم بی گناه از کوه های استوار سنگین تر است. به تعبیری کوه استوار با زلزله های شدید تکان نمی خورد اما تهمت به قدری سنگین است که کوه استوار و با عظمت را هم می لرزاند و نمی تواند بار این گناه کبیره و با عظمت را تحمل کند. عذاب و مجازات اخروی

بهتان و تهمت، جزو گناهان کبیره ای است که از نظر اسلام به شدت ناپسند است. در این خصوص خداوند متعال برای فرد تهمت زننده مجازات اخروی در نظر گرفته است. پیامبر در این خصوص فرموده است: هر فردی به مؤمن یا مؤمنه ای بهتان بزند یا افترا کند، به آنچه که در او نیست، خداوند در روز قیامت، او را بر تلی از آتش نگه می دارد تا اینکه از عهده کلامی که بر او بسته است خارج شود. در حقیقت رواج این کار ناجوانمردانه در یک محیط، باعث آلوده شدن حق به باطل، به هم ریختن نظام و عدالت اجتماعی، گرفتار شدن بی گناه و تبرئه گنهکار و از بین رفتن اعتماد عمومی خواهد شد. راه های برون رفت از بهتان و تهمت

برای برون رفت از این گناهان بزرگ بهتر است با چند روش زیر آشنا شوید: اولین قدم برای برون رفت از گناه تهمت و بهتان تهذیب نفس است. انسان می بایست به تهذیب نفس بپردازد و با ممارست و تمرین تلاش کند عنان زبان خود را نگه دارد، هر کسی که نفس خود را پاک گردانید، حتما رستگار خواهد شد. تهذیب نفس کمک می کند فرد بیش از اینکه سخنی گفته باشد درباره سخن خود تفکر کند، اگر سخن خوب و درست بود آن را بازگو کند و اگر چنین نبود سکوت کند. فردی که با تهذیب نفس و تزکیه آن توانسته است به مرتبه ای از تقوا دست پیدا کند، هرگز به خود این اجازه را نمی دهد آبروی افراد را ببرد و گناه بزرگی مثل تهمت و بهتان را که باعث عذاب اخروی می شوند، مرتکب شود. یکی دیگر از بهترین و مهم ترین کارها برای برون رفت از گناه و کنترل زبان این است که بتوانیم سکوت کنیم و در جمع کمتر صحبت کنیم. حضرت علی در نامه ای خطاب به فرزند خود فرموده است: آنچه بر اثر سکوت خود از دست داده ای آسان تر از جبران آن است که بر اثر سخن گفتن از دست رفته باشد. نگهداری آنچه در حرف است با محکم بستن دهانه آن ممکن است. اشاره به این دارد که اگر انسان از گفتن چیزی صرف نظر کند و بعد متوجه شود که این سکوت اشتباه است، به سرعت می تواند آن را تلافی کند. در صورتی که اگر سخن بگوید و بعد متوجه شود که این سخن اشتباه است بازگرداندن آن دیگر ممکن نیست. مانند این است آبی که روی زمین ریخته شده، دیگر جمع کردن آن ممکن نیست. حاضر نشدن در مکان ها و مجالسی که در آن تهمت و بهتان شکل می گیرد. یعنی گاهی اوقات حضور در جمعی که بیشتر افراد آن در امور زشت فعالیت دارند، منشأ تهمت و بدگمانی می شود. هر چند خود شخص زشتکار نباشد. عدم حضور در این مکان ها می تواند در کاهش زمینه اتهام نقش داشته باشد. برخورد با فرد تهمت زننده در سازمان ها و ادارات

تهمت و افترا از شایعه فراتر است و احساسات را خدشه دار می کند. گاهی اوقات اخبار و شایعاتی در خصوص شما می گویند و شما را بد نام می کنند. بسته به اینکه در کجا زندگی می کنید قانون حامی شما خواهد بود. اگر چه بهتر است قبل از انجام این کار، خودتان مشکلات را حل کنید. تهمت و افترا به آسانی اثبات نمی شود، زیرا می بایست بیانیه شفاهی داشته باشید، نه بیانیه مکتوب. اگر مدارک و شواهدی برای بازگو کردن مشکل خود نداشته باشید، به هیچ عنوان نمی توانید علیه فردی که به شما تهمت زده است اقدام کنید. به همین خاطر اگر کاملا مطمئن هستید که به شما تهمت وارد شده است، برای برخورد با فرد تهمت زننده، باید مراحل زیر را دنبال کنید:

۱. از تهمت و افترا درک درستی داشته باشید

اولین و مهم ترین مرحله در برخورد با فرد تهمت زننده این است که تفاوت شایعه و افترا را بدانید. اگر آن شایعه با نیت بدی ساخته نشده باشد و برای ادامه کار کردن شما خطری نداشته باشد، پس بهتر است خودتان را درگیر نکنید، پیگیری زیاد شما ممکن است مشکلات را بزرگتر کند. برخورد با فرد تهمت زننده باید به گونه ای باشد که به او بگویید این کار را تکرار نکند و می توانید از پیگیری این موضوعات جلوگیری کنید.

تفاوت بسیار ناچیزی بین تهمت و شایعه وجود دارد. به عنوان مثال اگر فردی از بخش حسابداری به دیگران بگوید که شما در کارتان حرفه ای نیستید و یا آرایش زیاد می کنید، این مسائل شایعه هستند. اما اگر بگوید بین شما و رئیس تان ارتباط عاشقانه است و به این علت است که ترفیع گرفته اید، این اعتبار شغلی شما را زیر سوال می برد و یک تهمت است. ۲. پیشگیری بهتر از درمان است

تا زمانی که کارفرمای شما سیاست سکوت اجباری را در پیش نگیرد، حرف زدن با همکاران قسمتی از روز کاری شما است. در این خصوص بی گمان هیچ مشکلی وجود ندارد، هیچ کس با سخن گفتن در مورد آب و هوا دچار مشکل نمی شود. مشکلات زمانی اتفاق می افتند که برخی از اشخاص مشکلات کوچک را بزرگ می کنند و یکدیگر را قضاوت می کنند. به همین خاطر کارفرما و کارمندان وظیفه دارند که از گفتن شایعات و تهمت جلوگیری کنند. ۳. برخورد کارفرما با فرد تهمت زننده

طرز برخورد با فرد تهمت زننده به عنوان یک کارفرما باید به گونه ای باشد که به شایعات توجه داشته باشید. شما باید ببینید که چه فردی این شایعات را می سازد. به خصوص اگر کارمندانی دارید که در این زمینه ها پیشینه ای دارند. قانون شایعه سازی نکن در این خصوص مفید نخواهد بود، شاید اخطار مبنی بر اینکه شایعه پراکنی و افتراگویی تحت پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت، مردم را به سمت نشستن و توجه کردن سوق دهد. به همین خاطر باید اطمینان پیدا کنید که کارمندان تان می توانند به راحتی در خصوص مشکلات خود با شما صحبت کنند. هر چه ارتباطات درون سازمانی بهتری برقرار باشد، افراد کمتر در معرض تهمت و افترا قرار می گیرند. به همین علت سعی کنید به آسانی در مورد مشکلات خود صحبت کنید.

۴. برخورد کارمندان با فرد تهمت زننده

شما باید تمام تلاش خود را بکنید تا از شایعات بی ارزش جلوگیری کنید. هرگز شروع کننده هیچ نوع شایعه ای نباشید. اگر همکاران شما در مورد چیزهایی که شما دوست ندارید، صحبت کردند، پیش از آن که شایعه به واقعیت تبدیل شود یا چیزی را بشنوید که دوست ندارید حتما آن مکان را ترک کنید. شما باید وقت گرانبهای خود را با همکارانی که به شایعه سازی علاقه دارند نگذرانید. اگر مجبور می شوید ناهار خود را پشت میز میل کنید حتما این کار را انجام دهید. همیشه می توانید از رئیس خود بخواهید که وظایف بیشتری به شما محول کند تا بیشتر مشغول کار شوید. این کار در زمان ترفیع گرفتن و مقام گرفتن شما نیز تأثیر به سزایی خواهد داشت. ۵. سعی کنید خودتان به این موضوع بپردازید

قدم هایی که باید بردارید، به میزان جدی بودن تهمت، سرعت و میزان پخش کردن آن وابسته است. هوشمندانه است که اول تلاش کنید تا خودتان به این موضوع رسیدگی کنید؛ پیش از اینکه مدرکی برای اثبات افترا و تهمت وارده داشته باشید، رئیس و واحد منابع انسانی را نباید درگیر این موضوعات کنید. شواهد به آن ها در یاری رساندن به شما کمک خواهد کرد. اگر بتوانید پیش از وخیم شدن شرایط جلوی آن را بگیرید دیگر نیاز نیست که آن ها زمان خود را برای یک مشکل ساده بگذارند. ۶. به مدیریت یا واحد منابع انسانی مراجعه کنید

در برخورد با فرد تهمت زننده به چند نکته مهم پرداختیم. باید بدانید اگر گفتگو با این افراد و ارسال نامه کتبی مؤثر نبود و نگران هستید که این فرد باز هم به شایعه پراکنی بپردازد و در آینده برای شما مشکل ایجاد کند باید قدم های دیگری بردارید. ابتدا قرارداد یا راهنمای کارمندان را مطالعه کنید تا متوجه شوید در خصوص شایعه و افترا چه چیزهایی گفته شده است. هر چه شرکت بزرگ تر باشد، احتمال وجود مراحل رسمی و قانونی برای شما بیشتر می شود.

به رئیس مراجعه کنید و مشکل خود را سریعا مطرح سازید. نگرانی ها و مسائل را بازگو کنید. اگر بتوانید به او بگویید که برای رفع این مشکل تمام تلاش خود را کرده اید، او حتما از شما قدردانی خواهد کرد. مدارک و شواهد کتبی و نام شاهدان را داشته باشید. حتی اگر به واحد منابع انسانی مراجعه نکنید یا با آن ها صحبت کنید اما به اندازه کافی برای پیگرد قانونی علیه تهمت زننده شواهد نداشته باشید، این گفتگوها ممکن است موجب نظارت بر کارمند مورد نظر شود و از وقوع هرگونه شرایط مشابه در آینده جلوگیری خواهد کرد.

۷. در برخورد با فرد تهمت زننده، سه اقدام زیر را جدی بگیرید اگر این تهمت زیاد جدی نیست یا به گروه کوچکی محدود است و تأثیر چشمگیری بر بهره وری و خوشبختی شما ندارد، پس از شخص یا فرد مورد نظر دوری کنید. اگر پیش از این نیز با این شخص مشکل داشته اید و به این آگاه هستید که تنها می خواهد احساسات شما را جریحه دار کند، این می تواند شیوه ای مناسب برای متوقف کردن او باشد. بهترین راه برای این کار این است که او را نادیده بگیرید. اگر قبل از این با این شخص مشکل نداشته اید، کافی است مکالمه خصوصی با او داشته باشید و طرز فکر خود را درباره نظراتش بگویید. در بهترین حالت به شما خواهد گفت که قصد دلخور کردن شما را نداشته و عذرخواهی می کند. به همین دلیل بهتر است به شکل دوستانه و صمیمی با او ارتباط برقرار کنید. علاوه بر این در صورت لزوم می توانید از رئیس خود کمک بخواهید. حتما مدارک و شواهدی را جمع آوری کنید. اگر فکر می کنید که گفتگو با تهمت زننده تفاوتی ایجاد نمی کند برای او نامه ای بنویسید تا بتوانید نامه و پاسخ آن را به واحد منابع انسانی بفرستید. از آن جا که تهمت شفاهی است، شاهدانی را پیدا کنید که گفته های شما را بشنوند و مایل باشند که ادعای شما را ثابت کنند.

امیدواریم مطالب این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد. در پایان پیشنهاد می کنیم مقالات عواقب تهمت زدن، مجازات تهمت و نحوه تنظیم شکایت نامه را نیز مطالعه فرمایید.

منبع : آرگا برچسب :