«آرمان امروز» سپرده‌های ایران در بانک‌های خارجی را بررسی می‌کند؛

 

آرمان امروز-گروه اقتصادی: بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی از رشد ۱۰ درصدی مراودات مالی ایران با بانک‌های خارجی در سه ماهه چهارم ۲۰۲۳ خبر داد و کل سپرده‌های ایران نزد این بانک‌ها را بیش از ۱۳ میلیارد دلار اعلام کرد. بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی در جدیدترین گزارش خود اعلام کرد میزان سپرده‌های ایران نزد بانک‌ها و مؤسسات مالی خارجی در پایان سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ برابر با ۱۳ میلیارد و ۱۴۳ میلیون دلار بوده است. سپرده‌های ایران نزد این بانک‌ها و مؤسسات نسبت به سه‌ماهه قبل ۱ میلیارد و ۱۴۸ میلیون دلار برابر با ۹ درصد افزایش داشته است. در پایان سه‌ماهه سوم ۲۰۲۳ کل سپرده‌های ایران نزد بانک‌ها و مؤسسات خارجی ۱۱ میلیارد و ۹۹۵ میلیون دلار اعلام شده بود. از کل سپرده‌های ایران نزد بانک‌ها و مؤسسات مالی خارجی در پایان سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۳ بالغ بر ۱۱ میلیارد و ۲ میلیون دلار نزد بانک‌های خارجی و ۴۴۷ میلیون دلار نزد مؤسسات مالی غیربانکی و بقیه نزد بخش‌های غیرمالی قرار داشته است.
بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی از نگهداری ۶۲ درصدی سپرده‌های خارجی ایران برابر با ۸ میلیارد و ۱۹۴ میلیون دلار در قالب یورو خبر داده است. سهم دلار ۴۱۴ میلیون دلار بوده است.
بر اساس این گزارش تعهدات ایران در برابر بانک‌ها و مؤسسات مالی خارجی در پایان سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۳ نیز با افزایش ۱۶۰ میلیون دلاری برابر با ۱۹ درصد نسبت به سه‌ماهه سوم ۲۰۲۳ به ۹۹۷ میلیون دلار رسیده است. تعهدات ایران نزد این بانک‌ها در سه‌ماهه سوم ۲۰۲۳ بالغ بر ۸۳۷ میلیون دلار بوده است.
از کل تعهدات ایران نزد بانک‌ها و مؤسسات خارجی در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۳ بالغ بر ۵۰۱ میلیون دلار مربوط به تعهدات ایران در برابر بانک‌ها بوده است، همچنین ۹۳۴ میلیون دلار از تعهدات ایران در قالب یورو و ۹ میلیون دلار در قالب دلار بوده است. بر این اساس مجموع مراودات مالی ایران با بانک‌ها و مؤسسات خارجی در سه ماهه چهارم ۲۰۲۳ بالغ بر ۱۴ میلیارد و ۱۴۰ میلیون دلار بوده که این رقم نسبت به مراودات ۱۲ میلیارد و ۸۳۲ میلیون دلاری ایران در سه ماهه سوم این سال رشد ۱۰ درصدی برابر با ۱ میلیارد و ۳۰۸ میلیون دلار داشته است. همچنین، میزان سپرده‌های ایران نزد بانک‌ها و مؤسسات مالی خارجی در پایان سه‌ماهه سوم ۲۰۲۳ برابر با ۱۲ میلیارد و ۷۶۳ میلیون دلار بوده است. سپرده‌های ایران نزد این بانک‌ها و موسسات نسبت به سه ماهه قبل ۵.۳ میلیارد دلار کاهش داشته است. در پایان سه ماهه دوم ۲۰۲۳ کل سپرده‌های ایران نزد بانک‌ها و موسسات خارجی ۱۸ میلیارد و ۶۳ میلیون دلار اعلام شده بود. کاهش ۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلاری سپرده های ایران نزد بانک ها و موسسات مالی خارجی طی سه ماه در طول مراودات مالی ایران با این بانک ها کمتر دیده شده است. به گفته کارشناسان این رقم احتمالا مربوط به انتقال دارایی های بلوکه شده ایران در کره جنوبی است که از این کشور به حساب های بانک های ایرانی در قطر انتقال داده شد.

محدودیت استفاده از سپرده های خارجی
امکان استفاده ایران از سپرده‌های خود در بانک‌های خارجی به طور کامل به شرایط و تحریم‌های موجود در هر زمان بستگی دارد. در حال حاضر، به دلیل تحریم‌های بانکی و مالی ایالات متحده علیه ایران، دسترسی ایران به سپرده‌های خود در بانک‌های خارجی به طور قابل توجهی محدود شده است. بر این اساس، تحریم‌ها به طور کلی انجام تراکنش‌های بانکی بین ایران و موسسات مالی بین‌المللی را ممنوع می‌کند. این امر به معنای آن است که ایران به طور مستقیم نمی‌تواند به پول خود در حساب‌های خارجی دسترسی پیدا کند یا از آن استفاده کند.
با وجود این محدودیت‌ها، ایران تلاش‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها و دسترسی به برخی از سپرده‌های خود انجام داده است. این تلاش‌ها شامل استفاده از واسطه‌ها، معاملات کالا به جای پول و استفاده از سیستم‌های پرداخت جایگزین مانند کریپتوکارنسی‌ها می‌شود. با این حال، این راه‌حل‌ها اغلب با چالش‌ها و محدودیت‌های خود روبرو هستند و کارمزدهای اضافی و خطرات امنیتی را به همراه دارند.

اموال بلوکه شده ایران چقدر است؟
ارائه آماری دقیق از اموال بلوکه شده ایران در کشورهای خارجی به دلیل در دسترس نبودن اطلاعات کافی، ناممکن است اما با توجه به اظهارات و گزارش‌های پراکنده می‌توان به برآوردی از میزان این اموال رسید. سال ۲۰۲۰ بود که سرویس تحقیقات کنگره آمریکا در گزارشی میزان اموال بلوکه شده ایران را بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار تخمین زد. همچنین الن دوهان، گزارشگر ویژه اقدامات یک‌جانبه شورای حقوق بشر پس از حضور در ایران در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که ۱۰۰ تا ۱۳۰ میلیارد دلار از اموال ایران توسط آمریکا بلوکه شده است. از سوی دیگر، در گزارشی که صندوق بین‌المللی پول سال گذشته منتشر کرد، رقم اموال مسدود شده ایران تا پایان آوریل سال ۲۰۲۰ در حدود ۱۱۵ میلیارد دلار تخمین زده شد.
بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران در کشورهای دیگر، شامل اموال نقدی است که از فروش نفت و گاز، فرآورده‌های نفتی و دیگر محصولات صادراتی ایران حاصل شده‌اند. با این وجود دارایی‌های ایران در کشورهای خارجی به این اموال نقدی محدود نمی‌شود و بخش ارزشمندی از این اموال، غیرنقدی هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که سهم قابل توجهی از دارایی‌های ایران مربوط به اموال غیرنقدی اعم از سهام شرکت‌های آمریکایی، آلمانی، فرانسوی و دیگر کشورهای اروپایی است که در قبل از انقلاب سال ۵۷ خریداری شده‌اند. برآورد می‌شود که ارزش کنونی این دارایی‌ها به چندین میلیون دلار برسد.
با وجود اینکه آمار دقیقی از اموال غیرنقدی ایران وجود ندارد و داده‌های موجود از دارایی‌های نقدی کشور نیز به‌روز نیست، اما بسیار بعید به نظر می‌رسد که همه این دارایی‌ها به کشور بازگشته باشند.