«آرمان امروز» در گفت وگو با کارشناسان بررسی می‌کند؛

بلوغ صرفا جسمی نیست، بلوغ فکری مهم‌تر است

 

آرمان امروز- رها معیری: صحبت های اخیر حسن رحیم پور ازغدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره موضوع ازدواج و فرزندآوری واکنش های بسیاری را به همراه داشته است، او در یک مراسم گفته بود: «تمام ادیان الهی دعوت به فرزندآوری کردند، هم‌چنین روایاتی داریم که می‌گوید با زنان فرزندآور ازدواج کنید، گاهی زنانی هستند زیبا، اما اهل فرزندآوری نیستند. تشویق به مساله فرزندآوری سال‌هاست در کشور‌های اروپایی در حال انجام است. ما در حمایت از فرزندآوری خیلی عقب هستیم. کشور‌های اروپایی بقیه ملت‌ها را به قطع نسل تشویق می‌کنند؛ مثلا می‌گویند دختر زیر ۱۸ سال کودک است، اما خودشان سوبسید‌های زیادی برای فرزندآوری و ازدواج می‌دهند.» اما در میان کلمات وی، یک نکته وجود دارد و اشاره به دختران زیر ۱۸ سال است.

این اولین باری نیست که یک مسئول یا مقام فرهنگی در رابطه با ازدواج دختران زیر ۱۸ سال اشاره می کند، امری خلاف قوانین در ایران به مانند سایر جهان است. پدیده ازدواج زیر سن قانونی که در ایران به کودک همسری شهرت دارد، به مانند سراسر جهان که این موضوع را رد و هشدار می دهند که تبعات همچون به خطر افتادن سلامت زن، تبعات اجتماعی مانند کاهش سن طلاق و تبعات آن با زنانی بی سرپرست، عدم آمادگی جنسی و ذهنی برای تشکیل خانواده، خطر فرزندآوری در سنین پایین و… بر این اساس در ایران و در دنیا، قوانین بازدارنده و هشدارهای اجتماهی وجود دارد. بر اساس جدیدترین گزارشی که یونیسف درباره کودک‌‌همسری منتشر کرده، سالانه حدود ۱۲ میلیون دختر زیر سن ۱۸ سال در سراسر جهان به ازدواج اجباری تن می‌دهند.

براساس مفاد پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک، کودک به کسی گفته می‌شود که سن او کمتر از ۱۸ سال باشد، در ایران هم کودک به فردی گفته می‌شود که به سن بلوغ نرسیده باشد؛ سن بلوغ در ایران مطابق تبصره ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی برای دختران ۹ سال تمام قمری و برای پسران ۱۵ سال تمام قمری تعیین شده است. در ایران مطابق با ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی ازدواج دختران زیر ۱۳ سال و پسران زیر ۱۵ سال با اجازه ولی و تشخیص مصلحت از طریق دادگاه امکان‌پذیر است؛ از طرفی مطابق قانون حمایت از خانواده مصوب سال ۱۳۵۳ ازدواج کودکان زیر ۱۸ سال ممنوع اعلام شده بود که در سال ۱۳۹۱ با اصلاح قانون حمایت از خانواده این مورد از قانون ما حذف شد و باعث روند افزایشی پدیده کودک‌همسری از سال ۱۳۹۱به بعد شد.

پیامدهای اجتماعی
آخرین آمار در این رابطه مربوط به سال ۱۴۰۱ است و در این سال حدود ۲۷ هزار دختربچه زیر ۱۵ سال ازدواج کردند و بیش از ۱۳۹۰ زن زیر ۱۵ سال مادر شدند. استان هایی مانند سیستان و بلوچستان، خوزستان، خراسان رضوی، گلستان، کرمان و آذربایجان شرقی در آنها کودک همسری و ازدواج ها زیر سن قانونی بیشتر دیده می شود، یک فعال حقوق کودک در این رابطه به «آرمان امروز»: می گوید: «فرهنگ در این رابطه بهانه است و کسی به محرومیت خانواده‌های آنها اشاره‌ای ندارند که حتی نمی‌دانند خط فقر چیست و فرزندانشان را وادار به ازدواج می‌کنند، درحالی‌که با افزایش وسایل ارتباط جمعی و آگاهی بسیاری از این خانواده‌ها، اگر فرهنگ مقصر بود، حالا باید با کاهش کودک همسری مواجه می‌بودیم.»
پیامدهای چنین ازدواج‌هایی افزایش دختران مطلقه و لطمات روحی و روانی به این دختران است، با مطرح کردن این موضوع مونیکا نادی در ادامه می‌افزاید: «همه ما می‌دانیم که ازدواج در کودکی پیامد مادرشدن در کودکی دارد و حتی منجر به طلاق شود! که حتی تصور طلاق یک کودک ۱۰ ساله، بسیار سخت است. وقتی کودک نابالغ باردار می‌شود، امکان مرگ و میر مادر و فرزند وجود دارد و از نظر اجتماعی، آنها از تحصیل بازمی‌مانند و آینده‌شان از نظر اقتصادی و اجتماعی نبود می‌شود و مجموعه دیگری از مشکلات را به‌همراه دارد.»

خطر جسمی برای کودکان
اما سوال اینجاست که دختران زیر سن ۱۸ سال می توانند همسران خوبی باشند؟ خودشان که هنوز بر اساس تعاریف جهانی و جسمی کودک به حساب می آیند، می توانند مادران خوبی برای کودکانشان باشند؟ امیرحسین صفدری، پژوهشگر علم حقوق در این رابطه معتقد است که یکی از مهم‌ترین دلایلی که به‌عنوان یک پژوهشگر معتقدم باید پدیده کودک‌همسری را منع کرد، آسیب‌های جسمی است که این کودکان بر اثر حاملگی در سنین پایین تجربه می‌کنند؛ چرا‌که سن یکی از مهم‌ترین عوامل در بارداری‌های پرخطر است. به گفته محققان حوزه پزشکی متوسط سن بارداری نرمال بین ۲۰ تا ۳۵‌سالگی است و سن زیر ۱۸ سال بارداری پر‌خطر محسوب شده و ممکن است علاوه بر افزایش خطر مرگ مادر و نوزاد بیماری‌های زیادی را ایجاد کند. از دیگر پیامدهای منفی ازدواج کودکان آسیب‌های جنسی است که کودکان متحمل می‌شوند.

چرا‌که دختران در سنین پایین‌ بنا به ضعف بدنی که دارند، آسیب‌پذیرتر هستند. کودک‌همسری بی‌شک سلامت روحی کودکان را به مخاطره می‌اندازد؛ چرا‌که ازدواج زودهنگام حکم به پایان ناگهانی کودکی داده و با باز‌داشتن کودکان از رشد فیزیولوژیکی و جسمی لازم برای آمادگی ذهن و جسم و فکرشان برای تبدیل‌شدن به همسرانی بالغ، والدینی آگاه و در کل شهروندانی کنشگر، آنها را با بی‌رحمی تمام وارد دنیای بزرگسالی می‌کند. ازدواج در سنین پایین با مسیر طبیعی رشد تناقض دارد؛ چرا‌که این‌چنین ازدواج‌هایی دختران را دچار ضعف کرده و قدرت تصمیم‌گیری آزاد و استقلال درونی آنها را از بین می‌برد. وی در ادامه گفته هایش می افزاید: آثار سوء روانی و عاطفی یکی از تأثیرات مخرب ازدواج کودک است. در واقع با چنین ازدواجی، کودک به نوعی از دوران کودکی خود فاصله گرفته و ارتباطش با خانواده و دوستانش قطع شده و از دیگر سو مسؤولیت زندگی نیز مزید بر علت می شود و فعالیتش محدود به امور خانه و بچه داری خواهد شد، لیکن این امر منجر به پیدایش افسردگی و اضطراب در وی می شود. هچنین کودکان به دلیل عدم تحمل شرایط نابرابر و ناتوانی در قدرت حل مشکلات، معمولاً فرار از خانه، خودکشی و یا کشتن همسر را انتخاب می کنند که بیشتر چنین اعمالی در زنانی مشهود است که با فقر مالی و مهارت گفت و گو رو به رو هستند.