«آرمان امروز» همزمان با آغاز فصل تابستان گزارش می دهد ؛

 

آرمان امروز- گروه جامعه: روزهای بعد از برگزاری کنکور سراسری و تعطیلات تابستانی مدارس، ایام رونق صنعت گردشگری داخلی و تکمیل ظرفیت هتل‌ها در نقاط خوش آب و هوای کشور است اما فعالان این صنعت حرف‌های دیگری می‌زنند و می‌گویند که گرانی قیمت‌ها و تاثیر تورم بر دخل و خرج خانواده‌ها، معادلات مرتبط با اوقات فراغت و تفریح را هم برهم زده است. اواخر سال پیش بود که مرکز آمار ایران در گزارشی که منتشر کرد از افت چشمگیر سهم سفر در سبد هزینه سالانه خانوارها در کشور از سه درصد در سال ۱۳۹۶ (پیش از شروع عصر تورم بالا) به ۱.۶ در سال ۱۴۰۱ خبر داد. این سهم نشان می دهد با افزایش هزینه های زندگی به ویژه خوراک و مسکن به عنوان موارد غیرقابل حذف در سبد هزینه خانوار، سهم توریسم تقریبا به نصف کاهش یافته است. علاوه بر این گزارشی که اتاق بازرگانی تهران نیز منتشر کرد حکایت از آن داشت که هر خانوار تهرانی در طول سال تنها می تواند ۵.۵ میلیون تومان برای سفر و تفریح و رستوران هزینه کند که در خوش بینانه ترین حالت تنها هزینه یک سفر خواهد بود. که این هزینه در امسال (۱۴۰۳) کاهش چشمگیری داشته است.

اقامت یا چادر
در شرایطی که گرما هوا و خوابیدن در فضای باز در چادرهای مسافرتی، یکی از توجیحات سفر ارزان است، نگرانی امروز فعالان صنعت گردشگری، آسیب جدی به اقتصاد هتلداری در ایران است، چنانکه حمزه‌زاده، رئیس جامعه هتلداران ایران ضمن تاکید بر اینکه در کل، کمتر از ۱۰درصد جامعه ایرانی در هتل‌ها اقامت می‌کنند، در نوروز امسال از عدم استقبال مسافران نوروزی از هتل‌ها خبر داد و گفت: «در هفته دوم عید با کاهش ۳۵ درصدی ضریب اشغال هتل‌ها رو به رو بودیم. این آمار که تا کنون به دست آورده ایم نشان می‌دهد مردم نسبت به سال گذشته اقامت کمتری در هتل‌ها داشته اند.» حمزه‌زاده در آستانه فصل گرم سال و آغاز سفرهای تابستانی تاکید کرد که تداوم کاهش اشغال هتل‌ها به معنای کاهش سفر نیست بلکه به این معناست که مسافران به جایگزین‌هایی همچون اقامتگاه‌های بومگردی، مهمانپذیرها، چادرخوابی و اقامت در کمپ‌ها یا حتی خانه اقوام روی آورده‌اند که در مقایسه با اقامت در هتل‌ها، هزینه بسیار پایین‌تری دارد و عامل اصلی این تغییر رویکرد مسافران را وضعیت اقتصادی و معیشت مردم دانست و افزود: «هر اندازه توان مالی مردم کمتر شود، مستقیما بر هتل‌ها تاثیر می‌گذارد.» حمزه‌زاده، بالا بودن هزینه هتلداری را عاملی موثر در گرانی قیمت هتل‌ها دانست و افزود: «هم‌اکنون بسیاری از استان‌ها از افزایش شدید تعرفه‌های آب هتل‌ها گزارش می‌دهند.»

پیامدهای اجتماعی کاهش سفر
حسین ایمانی جاجرمی دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت وگو با «آرمان امروز» با اشاره به اینکه در زندگی اقتصادی و اجتماعی شهری امروز بخش خدمات یکی از بخش های مهم به حساب می آید، می گوید: ما در عصر پسافوردیسم هستیم. در این عصر عمرکارخانه ها و اداره های بزرگ دولتی تمام شده و سهم عمده ای از بار اشتغال روی دوش بخش خدمات نظیر کافه ها، رستوران ها، هتل ها و… قرار دارد. او با بیان اینکه اگر به دنبال توسعه اقتصادی در سطح شهری و کشوری هستیم باید بخش خدمات آن را جدی بگیریم، می افزاید: چنانچه برنامه ای برای این بخش نداشته باشیم شکوفایی شهر و زیرساخت های مرتبط با آن اتفاق نمی افتد، از این روست که باید در سیاست های کلان، این بخش را جدی گرفت و به آن توجه کرد.
به گفته این استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی تفکر مقامات و مسوولان در ایران همچنان بر پایه مدل های کلاسیک اقتصاد است. او می گوید: بر اساس این دیدگاه کارخانه های بزرگ و نهادهای دولتی و شبه دولتی که توان استخدام گسترده داشته باشند اهمیت دارند. این در حالی است که در شرایط کنونی نه توجیهی برای آنها وجود دارد و نه ما دارای منابع اقتصادی برای تشکیل شان هستیم. در مقابل بخش خدمات شهری باید جدی گرفته شود. او یکی از مولفه های تمایزگذاری میان زندگی مدرن نسبت به زندگی سنتی را به مقوله «فراغت» و «تفریح» مرتبط می داند و اضافه می کند: در زندگی مدرن گرچه فرد از رفاه بیشتری برخوردار است اما در کنار آن تنش ها و پیچیدگی های بیشتر را هم در سبک زندگی اش تجربه می کند. برای جبران این تنش ها انسان مدرن نیاز به فراغت دارد و یکی از فعالیت هایی که در دوران فراغت انجام می شود سفر است.
ایمانی جاجرمی ادامه می دهد: سفر اگر در قالب دوستانه و خانوادگی باشد می تواند مشکل انزوا و تنهایی را حل کند. با ابزارهای ارتباطی مدرن شهروندان در غار تنهایی خود هستند و فرصت هایشان برای بودن در کنار هم محدود شده است. رابرت پاتنام جامعه شناس ایتالیایی در یکی از آثار خود به نقش تلویزیون در کاهش نقش سینما و تئاتر و سایر برنامه های جمعی اشاره کرده بود، او امروز اذعان می کند با ورود تلفن های همراه جمع شدن خانواده در کنار هم به واسطه دیدن یک برنامه تلویزیونی خود بدل به یک آرزو شده است.
این استاد دانشگاه معتقد است سفر را نباید تنها در چارچوب یک فعالیت تفریحی دید، بلکه توریسم می تواند راه حلی برای مسائل مردم باشد. ایمانی جاجرمی توضیح می دهد: متاسفانه در ایران سرمایه گذاری چندانی برای هتل داری، غذاخوری ها یا رستوران های غذای ارزان یا تفریحات عام نکرده ایم و همین موضوع فرصت های گردشگری را محدود کرده است. از سوی دیگر فرهنگی در جامعه و در کلان شهر تهران حاکم شده که سفر را به شمال و چند مقصد محدود می دانند، این در حالی است که در کشوری هستیم که تنوع جغرافیایی قابل توجهی دارند هر چند زیرساخت ها برای رسیدن به آنها محدود است.
او از قطار به عنوان یکی از این زیرساخت ها نام می برد و می افزاید: توسعه شبکه حمل ونقل ریلی در ایران محدود است و همین باعث شده دسترسی به برخی مناطق چندان آسان نباشد. به گفته ایمانی جاجرمی در کشورمان طبقه مرفه مشکلی در سفر داخلی و خارجی ندارد، او می گوید: با این حال کسانی که در این طبقه قرار دارند معدود هستند. در مقابل اکثریت جامعه درآمد متناسب ندارند و امکان گردش ارزان و باکیفیت نیز برایشان مهیا نیست. همین موضوع سبب می شود تجدید قوا و روحیه برای زندگی و شاداب بودن برای جمع بزرگی از ایرانی ها فراهم نباشد و آنها فرصت آشنایی با فرهنگ های مختلف در کشورمان را از دست بدهند.