«آرمان امروز» به بهانه هفته ملی بدون دخانیات گزارش می دهد

آرمان امروز- رها معیری: سیگار و قلیان، یکی از تهدیدهای سلامت عمومی است که طی سال ها و دهه های گذشته با وجود اقدامات فرهنگی و افزایش قیمت آنها، هنوز مسئولان و نهادهای ذی ربط نتوانسته اند در کاهش مصرف سیگار و مواد دخانی از جمله قلیان موفق باشند. طبق آخرین گزارش های رسمی که دیروز منتشر شد، «وضعیت شیوع مصرف دخانیات در سال ۱۴۰۰؛ مواد دخانی ۱۴ درصد از مردم، سیگار۹ درصد از مردم و همچنین قلیان ۴ درصد از مردم مصرف شده است، روند مصرف دخانیات طی سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ در گروه های سنی بالای ۱۸ سال در مردان ۳ درصد و در زنان ۱۱ درصد افزایش یافته است . مصرف دخانیات طی سال های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ مصرف دخانیات در سنین ۱۸ تا ۲۴ سال بین زنان ۹۰ درصد و بین مردان ۳۴ درصد افزایش یافته، مصرف روزانه سیگار در این مدت بین زنان ۱۹۰ درصد و بین مردان ۴۶ درصد افزایش یافته است.» البته افزایش آماری که از مصرف مواد مخدر در میان زنان حکایت دارد، به دلیل افزایش جامعه آماری طی سال های گذشته از سوی زنان و تمایل بیشتر آنها برای کشیدن سیگار و قلیان است. این آمار، در جایی دیگر به این موضوع اشاره دارد که هر فرد مصرف کننده روزانه ۱۳ نخ سیگار در ایران استفاده می کند، به این معنا که میلیاردها دلار در کشور زیان تجارت دود است. اما فارغ از این بحث آماری به تازگی حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت گفته است: «۵۰ هزار مرگ سالانه در ایران به صورت مستقیم بر اثر مصرف دخانیات رخ می دهد و میلیاردها دلار برای درمان بیماری های ناشی از دخانیات هزینه می شود.» البته این آماری که یک مسئول وزارت بهداشت منتشر می کند، نوک کوه یخ است و مرگ ۵۰ هزار نفر که به طور متوسط ۱۳۷ نفر در روز کشته می شوند، روایتگر مشکلات دیگری اجتماعی و اقتصادی است که می تواند آسیب های اجتماعی را افزایش دهد.

نقش «تلقین» در مصرف دخانیات
در ابتدا نیاز است که علت را بررسی کنیم که چرا بیشتر مردم سیگار می کشند؟ بروز پدیده میل به مصرف سیگار و استفاده از قلیان در افراد و طیف های سنی، متفاوت است. عده ای برای کاهش هیجان، عده ای برای تفریح و عده ای دیگر برای فرار از مشکلات روزانه روی به مصرف سیگار می آورند که در همه موارد روانشناسان براین باورند که «تلقین» بیشترین سهم را در افزایش میل به سیگار در طیف های سنی مختلف دارد. اما به باور کارشناسان مهمترین دلیل کشیدن سیگار کاهش تلقینی احساسات منفی و تسکین دادن اضطراب یا تنش های روحی و روانی است. موضوع گزارش در رابطه با افرادی است که بیشتر در معرض تنش های کاری، اقتصادی و اجتماعی و مشاغل پراسترس هستند و بیشتر هم سیگار می کشند. مشاغل پر استرس و اضطراب آور، بیشتر در افرادی بروز می دهد که مشاغلی سخت، زیان آور و با درآمد کم دارند که در تامین هزینه های زندگی شان موفق نیستند، پس پناه دیگری به جز سیگار و قلیان ندارند. حالا این موضوع را کنار مرگ حدود ۱۳۷ نفر در روز بر اثر مصرف سیگار و یتیم و بی سرپرست شدن صدها کودک و زن بگذاریم، آن زمان می توان از مضرات اجتماعی و روانی کشیدن سیگار بیشتر مطلع شد.

آسیب های اجتماعی ۵۰ هزار مرگ در سال
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در رابطه با مرگ شهروندان بر اثر مصرف دخانیات و آسیب های اجتماعی و روانی پس از ان به «آرمان امروز» می‌گوید: ما در حالی از افزایش مرگ و میر بر اثر مصرف دخانیات صحبت می کنیم که سن مصرف سیگار کاهش یافته و به ۱۲ تا ۱۴ سال رسیده است. جنبه یادگیری و روانی کشیدن سیگار در خانواده هایی که پدر یا مادر سیگار می کشند، برای فرزند بیشتر است، چون فرزندان از والدین به عنوان الگو، یاد می گیرند. پدری که در خانه سیگار می کشد و فرزند خود را در معرض بیماری های تنفسی قرار می دهد به این اصل توجهی ندارد که جنبه یادگیری آن، برای آینده فرزند بیشتر است و فرزند او بیشتر در معرض مصرف مواد دخانی قرار دارد. شاید اگر یک نظرسنجی در جامعه انجام شود، بیشترین افرادی که به سیگار و سپس به اعتیاد روی آورده اند، والدینشان یا سیگار می کشیدند یا اعتیاد داشته اند.
موسوی چلک، در ادامه به آسیب های پنهان فوت براثر بیماری هایی که منشع بیماری دارد، می پردازد و می گوید: تا کنون حداقل هشت نوع سرطان خطرناک وابسته به کشیدن سیگار شناسایی شده و فشار خون که منجر به سکته قلبی می شود، از عوارض مصرف سیگار است. حال این سکته ها در برخی از مواقع به معلولیت یا از کار افتادگی بدن منجر می شود. برکسی پوشیده نیست که درمان سرطان، چه بار هزینه ای بردوش نظام سلامت و خانواده می گذارد. اگر ما آمار را بررسی کنیم سن بیشتر مصرف دخانیات در سنین میانسالی است. افرادی که از تنش های اقتصادی و شرایط کاری در معرض مصرف مواد دخانی به دلیل تلقین کاهش استرس هستند. پس می توان این فرضیه را مثال زد که بخشی که سیگار مصرف می کنند، سرپرست خانوار هستند. حالا اگر آنها دچار سرطان، سکته و از کار افتادگی یا مرگ شوند، چه کسی می تواند آینده همسر و فرزندان او را تضمین کند؟.
وی در ادامه می افزاید: کسی به فکر کودکی که پدرش را به دلیل کشیدن سیگار از دست داده یا زنی که نان‌آور خانه‌اش یا فوت کرده، یا به دلیل سکته قلبی، معلول شده، هست؟ قطعا خیر. چه مبلغی می‌تواند جای محبت پدرانه و جایگزین خلأ تنهایی همسر باشد، در صورتی که این عوامل باعث افزایش آسیب‌های اجتماعی در آینده می‌شود. بعد از آن تنهایی و به تبع آن فقر خانواده را فرا می‌گیرد. زنی که همسرش را در مرگ و میرهای رایج در کشور ما از جمله تصادفات رانندگی، سیگار، آلودگی هوا و… از دست می‌دهد، اگر شغل یا مهارتی نداشته باشد تا آخر عمر مسیر زندگی‌اش عوض می‌شود و فقر در درون آن خانواده نهادینه می‌شود و هر کجا که فقر باشد، آسیب‌های اجتماعی نیز رشد می‌کند. هزینه درمان سرطان آنقدر زیاد شده که در حالتی که خانواده ثروتمند هم باشند برای پرداخت این هزینه ها کاملا فقیر و بی‌چیز می‌شوند. در این شرایط بسیاری از آسیب‌های اجتماعی همچون کودکان کار، اعتیاد، مصرف سیگار در کمین آنها است. همچنین عوارضی همچون اختلالات روانی، استرس‌، اضطراب و افسردگی بازماندگان را تهدید می‌کند.