روزنامه دنیای اقتصاد / ۱۴۰۲/۱۲/۰۱
استاد بازیها: هنری کیسینجر و هنر دیپلماسی خاورمیانهای
چالشهای عمیقتر برای نظم خاورمیانهای کیسینجر، اما از رویدادهای غیرمرتبط با درگیری اعراب و اسرائیل سرچشمه میگیرد. چند سال پس از کنارهگیری کیسینجر، انقلاب در ایران شاه را که بهعنوان یکی از ارکان نظم جدید، یعنی نظارت بر امنیت خلیجفارس خدمت کرده بود، برکنار کرد. سقوط شاه حاکی از ظهور جنبشهای انقلابی بود، ابتدا در ایران شیعه و سپس در سراسر جهان عرب سُنی که قصد سرنگونی نظم کیسینجری را داشتند؛ بهویژه به این دلیل که آمریکا رهبری آن را بر عهده داشت. روند صلح نمیتواند بهعنوان یک مکانیسم مناسب برای مهار آنها عمل کند؛ هرچند برای مدتی این امر مشهود نبود. معاهده اسلو پوششی برای معاهده صلح اسرائیل و اردن فراهم میکرد که طول عمر پادشاهان هاشمی را تضمین کرد. این پیشرفت در سالهای اولیه دولت کلینتون به نفع تلاش برای مهار چالشهای نظم بود که از عراق صدام حسین و ایران انقلابی برمیخاست. اما بعد همهچیز از هم جدا شد. توافق صلح اسرائیل و سوریه در مارس۲۰۰۰ بهدلیل زمانبندی نامناسب به تعبیری سقط شد.