بیش از یک سده است که پرداختن به ایران، به جای آنکه مساله محور باشد، معما گونه شده است. این معماگونگی چه در سطح نظریه‌پردازی و چه در سطح تصمیم‌گیری‌های سیاسی، نظریه پردازان و حکمرانان را با چالش بی‌پاسخ ماندن معضل‌ها مواجه کرده است.