حمله‌ متفقین به ایران در شهریور سال 1320 منجر به سقوط رضاشاه شد. در پی این سقوط، زندانیان سیاسی مشمول عفو عمومی شدند و از بین آزادشدگان گروهی از زندانیان سیاسی معروف به 53 نفر به همراهی چند تن از افراد کمونیست و چهره‌های ملی، تصمیم به تشکیل حزب توده گرفتند و این حزب در هفتم مهر سال 1320 تاسیس شد.