نظریات مولانا در بابِ جبر و اختیار به تفصیل و با استناد به شواهدِ متعددِ مستخرج از: مثنوی معنوی، فیه مافیه و دیوان شمس در کتاب «مولانا در برابر معمای جبر و اختیار» بررسی شده است.