چاق چاقو؛ آیین سنتی ۲۵۰ ساله در سامان

ایسنا/چهارمحال و بختیاری عاشقان و ارادتمندان حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) برای برپایی مراسمات تاسوعا و عاشورای سید و سالار شهیدان آماده می‌شوند، هر روز که می‌گذرد شهر حال و هوای دیگری دارد، شهرها و روستاها آیین‌های خاص خود را برپا می‌کنند که جذابیت خاصی برخوردار است و یکی از آیین‌های دیرینه و سنتی «چاق چاقو» است که در شهر سامان برگزار می‌شود. به گزارش ایسنا، هر کجای کشور که نگاه کنیم آیین‌های سنتی خاص خود را داشته که در ماه محرم با وجود گذشت سال‌ها همچنان رنگ و بوی دیگری دارد، آیین‌هایی که همچنان پابرجاست و هر ساله مردم بیش‌تری مشتاق شرکت در آن مراسمات هستند. چاق چاقو یکی از آیین‌های دیرینه و سنتی شهر سامان است.

در شهر سامان پس از عزاداری روز تاسوعا مردم عزادار از ساعت ۲۱ به مساجد رفته و به عزاداری می‌پردازند، مراسم چاق چاقو از حدود ساعت دو بامداد با صدای نی، سنج، طبل و خواندن نوحه ویژه و صف‌بندی با کوبیدن چوب یا سنگ، به هم و «یا علی» گفتن به عزاداری در خیابان‌ها و کوچه‌های شهر آغاز و تا اذان صبح ادامه دارد. 

در مراسم عزاداری چاق چاقو، نوحه خاصی خوانده می‌شود و همزمان با خواندن این نوحه عزاداران و شرکت کنندگان دو سنگ یا دو چوب خود را که در دست گرفته‌اند به همدیگر می‌کوبند. 

در گذشته بیشتر از سنگ استفاده می‌شد، به این خاطر در گذشته تکه سنگ‌های صیقلی و صاف را جمع‌آوری کرده و در مراسم چاق چاقو از آن‌ها استفاده می‌کردند و امروزه بیشتر از تکه چوب‌های صاف تراشیده شده‌ای که در پشت آن‌ها جای انگشت تعبیه شده است استفاده می‌کنند

نوحه خوان‌های «چاق چاقو» افراد خاصی هستند که در خواندن این نوحه مخصوص تبحر خاصی دارند و این خواندن با سوز و گداز ویژه‌ای همراه است، از جمله نوحه خوان‌های با تبحر می‌توان به «مرحوم ناصر جعفرزاده» اشاره کرد

خواندن نوحه با نوای سنج و طبل همراهی می‌شود، صدای به هم خوردن سنگ‌ها یکنواخت است، در کنار صدای نواختن سنج و طبل، برای دادن سوز و گداز بیشتری به این مراسم نی نیز نواخته می‌‎شود، در گذشته طبل نیز همراه این مراسم اجرا نمی‌شد ولی این مراسم با نواختن ساز محلی «سرنا» که در سامان به آن «ساز چپی» می‌گویند همراه بوده است.

پرشورترین عامل «چاق چاقو» خواننده نوحه یا نوحه‌گر آن است که متأسفانه با از دنیا رفتن نوحه خوان‌های قدیمی و مسن، از رونق و حال و هوای نوحه کاسته می‌شود و وارد کردن ابزاری مانند طبل به جای نواختن ساز سرنا این مراسم را کمی از اصل واقعی خود دور کرده است

یکی از فلسفه‌های اجرای این آیین، یادآوری جریان شب عاشوراست که امام حسین (ع) بیعت را از یاران خود برمی‌دارد و از آن‌ها می‌خواهد که هر کسی که نمی‌خواهد بماند برود و از فرزندان خویش می‌خواهد که دو تکه سنگ را به هم بکوبند تا صدای پای اسب کسانی که کربلا را ترک می‌کنند، آن‌ها را خجالت زده نکند

براساس روایتی دیگر، امام حسین (ع) و یارانشان با کوبیدن سنگ‌ها به هم، مانع از رسیدن صدای پای اسبان دشمن می‌شدند تا اهل حرم از فراوانی دشمن اطلاع نیابند و امید خود را از دست ندهند.

دیگر فلسفه‌ آن، این گونه بیان می‌شود که در سیزدهم ماه محرم‌الحرام سال ۶۱ هجری قمری، عده‌ای از قبیله بنی اسد برای خاکسپاری شهدای کربلا به این سرزمین آمدند، آن‌ها به گروه‌های کوچکی تقسیم شدند، چون هوا تاریک بود عده‌ای از زنان بنی اسد، اجساد مطهر شهدا را یافتند و با کوبیدن دو سنگ بر هم، سایر گروه‌ها را با خبر کردند تا همه اجساد پاک و نورانی شهدا جمع آوری شدند، امام سجاد (ع) نیز از زندان ابن زیاد در کوفه خارج شده و در شناسایی و دفن شهدا منجمله دفن بدن مطهر حضرت سیدالشهدا (ع) به این قبیله کمک کردند.

از دیگر فلسفه‌های این مراسم این است که واقعه عاشورا و دفن شهدای آن به قدری با سوز و گداز همراه بوده که سنگ‌های بیابان نیز به هم خورده و صدا کردند.

قدمت مراسم چاق چاقو در شهر سامان از زمانی که دهستان شهر سامان ایجاد شده وجود داشته و بیش از ۲۵۰ سال قدمت دارد، مراسم چاق چاقو در شهر سامان با شماره ثبت ۶۲۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
بعضی از مراسمات منحصر به محل و جایگاه خاصی است گرچه مانند این نمونه‌ها در کشور وجود دارد اما تفاوت‌های زیادی بین آن‌ها وجود دارد که لازم است به منظور ارتقا و ترویج فرهنگ عاشورا حفظ شوند.

انتهای پیام  خبرنگار زهرا صفری دبیر مریم ناظم پور دبیر ساناز صیدی لینک کوتاه برچسب‌ها: استانی-شهرستانها منطقه چهارمحال و بختیاری آیین سنتی «چاق‌چاقو» عاشورا محرم ۱۴۰۳ لینکستان خرید برنج ایرانی مستقیم از کشاورز با کف قیمت بازار آخرین قیمت انواع برنج ایرانی در سال 1403 دانلود آهنگ خرید بلیط هواپیما سانا‌پرس بوکینگ مبلمان اداری دانلود آهنگ سویل موزیک جمینجا خرید سی پی ارزان آپ موزیک موزیکفا سایت تخصصی فیلم و سریال بلیط هواپیما فلای‌تو‌دی بلیط هواپیما تو‌ر دبی روغن هیدرولیک سرور مجازی ایران طراحی سایت پیوان قیمت ملیگرد امروز خرید هاست فروشگاه تخصصی تشک و تخت عطاری آنلاین لیفت صورت با نخ ژل میکروسیلیس در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:-لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.-«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.- ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.- نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود. نظرات شما در حال پاسخ به نظر « » هستید. × لغو پاسخ لطفا عدد مقابل را در جعبه متن وارد کنید ارسال