همه جا فی‌الجمله افراد مأیوس پیدا می‌شوند. در بین صحابه پیامبر و یاران ائمه علیهم‌السلام هم بوده‌اند. شما روند را نگاه کنید؛ حوزه‌ ۵۰۰۰ عضو انجمن علمی دارد و حوزه علمیه قم نزدیک ۴۰۰۰ استاد از سطح ۱ تا درس خارج دارد. این‌ها آیا حاکی از یأس است؟ اگر یأس بود که رها می‌کردند و می‌رفتند. البته برهه‌ای مثل کرونا آسیب‌هایی زد، ولی حرکت پویای حوزه واقعاً رو به جلو است. آثاری که در ۲۰ سال اخیر تألیف شده آثار نو، عمیق و عریقی است.