فرهنگ پیچیده و ژرفانگر کار انواع سازگاری را به‌دوش می‌کشد. فرهنگ در حقیقت سازوکار همسازی عناصر گوناگون زیست اجتماعی و عامل انسجام، وحدت‌بخشی و یکپارچگی است. در جامعه تک‌بعدی و ساده مثلا یک جامعه قبیله‌ای که در آن یک تاریخ، سوگ‌ها، سرورهای جداگانه، معین و معدودی وجود دارد، هرگز ناسازگاری پدید نمی‌آید اما جامعه تاریخی دچار انواع مسائل است. مثلا تاریخ هجری شمسی و تاریخ هجری قمری در ایام، تداخلاتی می‌آورند که با هم تزاحم و ناسازی پیدا می‌کنند.ایام سوء و سرور همچنین و گاهی معناسازی‌های کهن باستانی بامعناداری‌های اصیل دینی دچار این تزاحم می‌شوند.