اگر ماده اولیه مشارکت سیاسی را در سه عنصر اندیشه، ایمان و اراده  معطوف به‌عمل  بدانیم، دو پدیدۀ مهم «استقامت»و «هجرت» دو مصداق از عرصه‌های مشارکت سیاسی مؤمنان در دوره ۱۳ساله مکه هستند.