هوش هیجانی به توانایی شناخت، درک و مدیریت هیجانات خود و دیگران اشاره دارد.نقش هوش هیجانی و موفقیت کودکانحسنا توحیدی نسببه گزارش میگنا رسانه تاب آوری و سلامت روان ایران با اینکه هوش هیجانی متمایز از ضریب هوشی (IQ) است، ولی این دو با هم کار می‌کنند هوش هیجانی و موفقیت کودکان به توانایی شناخت، درک و مدیریت هیجانات اشاره داردهوش هیجانی و تاب آوری رابطه معنی دار و مستقیم دارند.
هوش هیجانی (EI) به توانایی درک، فهم، مدیریت و استدلال با احساسات اشاره دارد. این مفهوم به عنوان ظرفیت نظارت بر احساسات و هیجانات خود و دیگران، تمایز بین آنها و استفاده از این اطلاعات برای هدایت تفکر و اقدام تعریف میشود.
با اینکه هوش هیجانی متمایز از ضریب هوشی (IQ) است، ولی این دو با هم کار میکنند – هوش هیجانی بالا میتواند تواناییهای شناختی را تقویت کرده و به موفقیت کلی بیشتری منجر شود. با این حال، در مورد بهترین روش تعریف و اندازهگیری هوش هیجانی بحث و جدل ادامه دارد.
این مفهوم در دهه 1990 توسط روانشناسان مطرح شد و به عنوان یکی از مهمترین عوامل موفقیت در زندگی شخصی و حرفهای شناخته میشود.
هوش هیجانی نقش مهمی در موفقیت افراد در زندگی شخصی و حرفهای ایفا میکند.
بنا بر همین گزارش از میگنا رسانه تاب آوری و سلامت روان ایران توحیدی نسب روانشناس و درمانگر کودک در ادامه این مطلب اورده است کودکانی که از هوش هیجانی بالایی برخوردارند، معمولاً در برقراری ارتباطات موفقتر هستند، از تاب آوری بیشتر و بهتری برخوردارند و در مدیریت استرس و حل تعارضات بهتر عمل میکنند و در کار و زندگی شخصی خود موفقتر هستند.
EI به عنوان یک پیش بینی کننده قوی تر از هوش برای موفقیت، به ویژه در زمینه های مانند روابط بین فردی و عملکرد محل کار شناخته شده است(سینگ و همکاران ، 2022).

تفاوت اصلی هوش هیجانی و هوش عقلانی (شناختی) در این است که هوش عقلانی (IQ) به توانایی های شناختی مانند استدلال منطقی، درک کلمات و مهارت های ریاضی اشاره دارد. این نوع هوش بیشتر به توانایی های آکادمیک و تحصیلی مربوط است.
در مقابل، هوش هیجانی (EQ) به توانایی شناخت، درک و مدیریت هیجانات خود و دیگران اشاره دارد. این نوع هوش بیشتر به توانایی های بین فردی و درون فردی مربوط است.

روشهای تقویت آن هوش هیجانی به توانایی شناخت، درک و مدیریت هیجانات خود و دیگران اشاره دارد. این مفهوم در دهههای اخیر به طور گستردهای مورد توجه قرار گرفته است و نقش مهمی در موفقیت فردی و حرفهای افراد ایفا میکند.

در ادامه به بررسی کامل هوش هیجانی و روشهای تقویت آن میپردازیم.
تعریف هوش هیجانی هوش هیجانی به توانایی شناخت، درک و مدیریت هیجانات خود و دیگران اشاره دارد. این مفهوم شامل چهار مؤلفه اصلی است:
خودآگاهی: توانایی شناخت و درک هیجانات خود
خودمدیریتی: توانایی کنترل و مدیریت هیجانات خود
آگاهی اجتماعی: توانایی درک و شناخت هیجانات دیگران
مدیریت روابط: توانایی برقراری و مدیریت روابط با دیگران
هوش هیجانی نقش مهمی در موفقیت فردی و حرفهای افراد ایفا میکند
از مزایای هوش هیجانی میتوان به موارد زیر اشاره داشت :
بهبود روابط بینفردی
افزایش انگیزه و بهرهوری
کاهش استرس و اضطراب
بهبود تصمیمگیری و حل مسئله
افزایش رضایت شغلی و زندگی
نکته توجه اینکه هوش هیجانی قابل تقویت و بهبود است برخی از روشهای تقویت هوش هیجانی را بصورت خلاصه مرور میکنیم :
تمرین خودآگاهی: آگاه شدن از احساسات و هیجانات خود و چگونگی تأثیر آنها بر رفتار و تصمیمگیری.
تمرین خودمدیریتی: یادگیری روشهای کنترل و مدیریت هیجانات منفی مانند خشم، اضطراب و افسردگی.
تمرین همدلی: تلاش برای درک و شناخت احساسات و هیجانات دیگران.
تمرین مدیریت روابط: یادگیری مهارتهای ارتباطی و برقراری روابط سالم با دیگران.
تمرین تابآوری: یادگیری روشهای مقابله با چالشها و شرایط دشوار زندگی.
تمرین ذهنآگاهی: تمرکز بر لحظه حال و پذیرش هیجانات بدون قضاوت.
با تمرین و به کارگیری این روشها میتوان هوش هیجانی را تقویت و بهبود بخشید.مطالعات داخلی نشان داده است هوش هیجانی و تاب آوری در دانشجویان رابطه مثبت و معناداری دارد. همچنین مطالعه(خداجوادی و پرو ، 1378) نمره کلی هوش هیجانی و خرده مقیاسهای آن (ادراک و ابراز هیجانات، تنظیم هیجانات، بهرهجویی از هیجان و اداره کردن هیجان) با تاب آوری را مثبت اعلام کرده است.

هوش هیجانی شامل درک، فهم و استدلال و اداره هیجان در خود و دیگران است و مجموعه ای از توانایی ها، کفایت ها و مهارت های غیر شناختی است که توانایی فرد برای کسب موفقیت در مقابله با اقتضائات محیطی را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث فائق آمدن فرد بر فشارها و نیازهای محیط می گردد
تاب آوری نوعی مصون سازی در برابر مشکلات روانی اجتماعی بوده و کارکرد مثبت زندگی را افزایش می دهد ( خبیری و همکاران ، 1398) ادراک و ابراز هیجانات، تنظیم هیجانات، بهره جویی از هیجان و اداره کردن هیجان در موقعیت های پر خطر و ناگوار به عنوان عامل محافظ عمل می کنند و تاب آوری افراد را ارتقا می دهند
نتایج این تحقیقات می تواند در برنامه های پیشگیری از مصرف مواد با تمرکز بر ارتقاء توانایی های مربوط به هوش هیجانی مورد توجه قرار گیرد همچنین می تواند زمینه ساز انجام تحقیقات مداخله ای جهت پرورش تاب آوری در دانشجویان گردد و با آموزش مهارت های هوش هیجانی در پیشگیری از بروز مشکلات رفتاری به ویژه مصرف مواد مخدر، مفید واقع شود.