تعریف اصطلاحاتفرق هیجان،عاطفه،احساس با خلق در روانشناسیاحساسات و هیجانات بسیار متفاوتی وجود دارد. در زبان انگلیسی برای بیان هیجان‌ها بیش از ۴۰۰ واژه وجود دارد، مثل خشم، غضب، نفرت، شادی، ترس، علاقه، اندوه، تعجب، گناه، لذت، عشق، غمگینی، تنهایی، ناامیدی، درماندگی، شعف، امید، حسد، خوشی، حیرت، وحشت، شور، مهربانی، بیم، شرم، خجالت، محبت، عاطفه، ناراحتی، ناخوشی، پوچی، دل‌مردگی، شوق، غرور، غضب، اضطراب، تشویش، شوک و… تفاوت خلق (Moods)، احساس (feeling)، عاطفه (Affect) و هیجان (Emotion)!

تعریف هیجان (emotion): واکنش‌های شیمیایی و عصبی که به علت فعال شدن مرکز هیجان در اثر محرک‌های بیرونی یا درونی ایجاد می‌شوند.

به گزارش میگنا هیجان‌ها در سرتاسر بدن خودشان را نشان می‌دهند و هر هیجان به شیوه‌ای خاص بروز می‌یابد.(مثل سرخ شدن هنگام شرم)

هر هیجان به تغییراتی در رفتار و افکار منجر می‌شود که با آن هیجان مطابقت دارد.


تحریکات روانی هیجانات
هیجان؛ در مغز انسان شروع می‌شود، جایی که سیستم فعال کننده شبکه ای، ساقه مغز اولیه را به قشر مغز متصل می‌کند و بر روند گذار خواب و بیداری تأثیر می‌گذارد. در برانگیختگی همان هیجان، هوشیاری ما افزایش می‌یابد زیرا در حالت توجه قرار داریم. هیجان در این مورد می‌تواند ناشی از یک تهدید باشد، جایی که واکنش مبارزه یا فرار شروع می‌شود.

هیجان؛ سیستم غدد درون ریز به ویژه آدرنالین مغز را تحریک می‌کند و جریان اکسیژن و گلوکز را افزایش می‌دهد. همچنین، این سیستم غدد، مردمک‌های چشم را گشاد کرده و سیستم‌های غیر فوری مانند گوارش و سیستم ایمنی را سرکوب می‎کند. هیجانات از طریق سیستم عصبی سمپاتیک با اثراتی مانند افزایش ضربان قلب و تنفس برای اجازه دادن به اعمال شدید و سریع فیزیکی و تعریق برای خنک کردن بدن پخش می‌شود.


برخی از متخصصان مانند پلاچیک معتقد به چهار هیجان اصلی شادی، غم، ترس و خشم هستند و گروهی دیگر مثل دکارت معتقدند شش نوع هیجان اولیه؛ عشق، تنفر، اشتیاق، شادی، غم و تحقیر وجود دارد و کلیه هیجان‌های دیگر از ترکیب این شش نوع به وجود آمده است و یا از آن مشتق شده است.

سایر نظریه‌پردازان تقسیم‌بندی جداگانه‌ی را برای هیجانات مطرح کردند؛ اما؛ آنچه به‌طورکلی همگی این پژوهشگران قبول دارند این است که:
1.تعداد محدودی هیجان اصلی وجود دارد.
2. هیجانات اصلی در تمام انسان‌ها با هر فرهنگی عمومیت دارد.
3. هیجان‌های اصلی محصول تکامل‌اند.

عاطفه (affect):  تجلی یا نمود بیرونی هیجاناتی که تجربه می‌شود. (این کلمه برای نشان دادن کل هیجان ها،مود و احساسات هم استفاده می‌شود)

احساس (feeling): آگاهی هشیار و تجربه ذهنی و شخصی( subjective) از یک هیجان.
- احساسات از این جهت اهمیت دارند که واکنش ما به واقعیت را تعیین می کند.
- حس یا sensation آن چیزی است که از حواس پنچگانه وارد مغز می شود و با احساس فرق دارد.

خلق(Mood) یک هیجان که به مدت طولانی ادامه می یابد و نتیجه یک احساس است.
- خلق حالت یا وضعیت هشیار ما را تشکیل می دهد که به زندگی رنگ می‌بخشد.
- معمولا هدف و معنایی برای خلق وجود ندارد اما وقتی فرد یک هیجان را ابراز می کند یک موضوع مشخص هدف گیری شده است.

اختلالات خلقی مجموعه ای از سمپتوم ها که ناشی از یک خلق غیر عادی یا آنرمال است.

تنظیم خلق(mood regulation) فرایندهایی که برای نظارت بر واکنش‌های هیجانی و اندازه گیری، ارزیابی و تغییر آنها به کار می‌رود.
  منبع
کتاب گام‌به‌گام تا سلامت روان؛ نوشته دکتر گلاره مستشاری و همکاران
و...