استاد محمدعلی اسلامی ندوشن گو اینکه عمر را یکسره نثار عشق‌بازی با فرهنگ ایران و ارادت‌ورزی به انسان ایرانی گذراند اما هیچگاه از نقد خُلقیات ایرانیان در سیاست و فرهنگ و آموزش و زندگی روزمره غافل نماند. خود را یک «ناظر نگران» لقب می‌داد و زبانش در نقد فرهنگ ایران همان‌قدر می‌چرخید که در تمجید و ستایش آن.