تغییرات نظم جهانی در سال‌های اخیر شتابی حیرت انگیز به‌خود گرفته است. نظم قریب به سه دهه اخیر را با اندکی اغماض می‌توان نظم آمریکا محور مبتنی بر جهان تک قطبی خواند. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ابتدای دهه ٩٠قرن پیش، جورج بوش پدر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، سخن از جهان تک قطبی به میان آورد. فروپاشی بلوک شرق و غلتیدن کشورهای تازه استقلال یافته از شوروی به دامن آمریکا از یک سو، تمرکز چین بر اصلاح ساختاری داخلی و حل بحران‌های به جا مانده از دوران مائوئیسم، ضعف و وابستگی آشکار یلتسین در برابر آمریکا و دست بسته شدن مسکو و اروپای سرشار از بحران‌های اقتصادی و اجتماعی و خو کرده به وابستگی به واشنگتن به‌مدت قریب ٥دهه، سبب شد نظم جهانی به محوریت آمریکا در دهه انتهایی قرن بیستم شکل بگیرد. نظمی که شاید بتوان گفت قریب به ربع قرن و تا اواسط دهه دوم قرن ٢١بر مناسبات بین‌المللی حاکم بود اما از حدود یک دهه قبل به مرور دچار چالش شد و اکنون نشانه‌های افول و بر هم خوردن آن هویدا شده است.