مقدر بود که نه نور بلکه نورانی را ببیند. گوته، پاندورا جستار همان صورتِ قوه نقادی ذهن ماست. زیرا شخصی که نقد ادبی می‌کند ضرورتا باید دست به آزمایش بزند، او باید شرایطی را خلق کند که تحت آن موضوع از نو مرئی شود، تازه آن‌هم به شیوه‌ای متفاوت با نحوه کار مؤلف یا نویسنده ادبیات؛ مهم‌تر از هر چیز سنجیدن و محک‌زدن سستی‌های موضوع‌ است، و این همان دگرگونی ناچیزی است که موضوع در فرایند نقد متحمل می‌شود.